डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
☆ गीत ऋग्वेद – मण्डल १ – सूक्त १३ (आप्री सूक्त) ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
ऋग्वेद – मण्डल १ – सूक्त १३ (आप्री सूक्त)
ऋषी – मेधातिथि कण्व : देवता – आप्री देवतासमूह
ऋग्वेदातील पहिल्या मंडलातील बाराव्या सूक्तात मधुछन्दस वैश्वामित्र या ऋषींनी अग्निदेवतेला आवाहन केलेले आहे. त्यामुळे हे सूक्त अग्निसूक्त म्हणून ज्ञात आहे.
मराठी भावानुवाद : डॉ. निशिकांत श्रोत्री
☆
सुस॑मिद्धो न॒ आ व॑ह दे॒वाँ अ॑ग्ने ह॒विष्म॑ते । होतः॑ पावक॒ यक्षि॑ च ॥ १ ॥
यज्ञामध्ये अग्निदेवा हवी सिद्ध जाहला
प्रदीप्त होऊनी आता यावे स्वीकाराया हविला
हे हविर्दात्या सकल देवता घेउनी सवे यावे
पुण्यप्रदा हे अमुच्या यागा पूर्णत्वासी न्यावे ||१||
☆
मधु॑मन्तं तनूनपाद्य॒ज्ञं दे॒वेषु॑ नः कवे । अ॒द्या कृ॑णुहि वी॒तये॑ ॥ २ ॥
प्रज्ञानी हे अग्निदेवा स्वयंजात असशी
अर्पण करण्या हवीस नेशी देवांच्यापाशी
मधुर सोमरस सिद्ध करुनिया यज्ञी ठेविला
यज्ञा नेवूनी देवतांप्रति सुपूर्द त्या करण्याला ||२||
☆
नरा॒शंस॑मि॒ह प्रि॒यम॒स्मिन्य॒ज्ञ उप॑ ह्वये । मधु॑जिह्वं हवि॒ष्कृत॑म् ॥ ३ ॥
मधुर अतिमधुर जिव्हाधारी हा असा असे अग्नी
अमुच्या हृदया अतिप्रिय हा असा असे अग्नी
स्तुती करावी सदैव ज्याची असा असे अग्नी
पाचारण तुम्हाला करितो यज्ञा या हो अग्नी ||३||
☆
अग्ने॑ सु॒खत॑मे॒ रथे॑ दे॒वाँ ई॑ळि॒त आ व॑ह । असि॒ होता॒ मनु॑र्हितः ॥ ४ ॥
आम्हि अर्पिल्या हवीस अग्ने देवताप्रती नेशी
तू तर साऱ्या मनुपुत्रांचा हितकर्ता असशी
सकल जनांनी तुझ्या स्तुतीला आर्त आळवीले
प्रशस्त ऐशा रथातुनी देवांना घेउनी ये ||४||
☆
स्तृ॒णी॒त ब॒र्हिरा॑नु॒षग्घृ॒तपृ॑ष्ठं मनीषिणः । यत्रा॒मृत॑स्य॒ चक्ष॑णम् ॥ ५ ॥
लखलखत्या दर्भांची आसने समीप हो मांडा
सूज्ञ ऋत्विजांनो देवांना आवाहन हो करा
दर्शन घेऊनिया देवांचे व्हाल तुम्ही धन्य
त्यांच्या ठायी दर्शन होइल अमृत चैतन्य ||५||
☆
वि श्र॑यन्तामृता॒वृधो॒ द्वारो॑ दे॒वीर॑स॒श्चतः॑ । अ॒द्या नू॒नं च॒ यष्ट॑वे ॥ ६ ॥
उघडा उघडा यज्ञमंडपाची प्रशस्त द्वारे
सिद्ध कराया यागाला उघडा विशाल दारे
त्यातुनि बहुतम ज्ञानी यावे यज्ञ विधी करण्या
पवित्र यज्ञाला या अपुल्या सिद्धीला नेण्या ||६||
☆
नक्तो॒षासा॑ सु॒पेश॑सा॒स्मिन्य॒ज्ञ उप॑ ह्वये । इ॒दं नो॑ ब॒र्हिरा॒सदे॑ ॥ ७ ॥
सौंदर्याची खाण अशी ही निशादेवीराणी
उषादेवीही उजळत आहे सौंदर्याची राणी
आसन अर्पाया दोघींना दर्भ इथे मांडिले
पूजन करुनी यज्ञासाठी त्यांसी आमंत्रिले ||७||
☆
ता सु॑जि॒ह्वा उप॑ ह्वये॒ होता॑रा॒ दैव्या॑ क॒वी । य॒ज्ञं नो॑ यक्षतामि॒मम् ॥ ८ ॥
दिव्य मधुरभाषी जे सिद्ध अपुल्या प्रज्ञेने
ऋत्विजांना हवनकर्त्या करितो बोलावणे
पूजन करितो ऋत्विग्वरणे श्रद्धा भावाने
हवन करोनी या यज्ञाला तुम्ही सिद्ध करावे ||८||
☆
इळा॒ सर॑स्वती म॒ही ति॒स्रो दे॒वीर्म॑यो॒भुवः॑ । ब॒र्हिः सी॑दन्त्व॒स्रिधः॑ ॥ ९ ॥
यागकृती नियमन करणारी इळा मानवी देवी
ब्रह्मज्ञाना पूर्ण जाणते सरस्वती देवी
त्यांच्या संगे सौख्यदायिनी महीधरित्री देवी
आसन घ्यावे दर्भावरती येउनीया त्रीदेवी ||९||
☆
इ॒ह त्वष्टा॑रमग्रि॒यं वि॒श्वरू॑प॒मुप॑ ह्वये । अ॒स्माक॑मस्तु॒ केव॑लः ॥ १० ॥
विश्वकर्म्या सर्वदर्शी तुम्ही सर्वश्रेष्ठ
केवळ अमुच्यावरी असावी तुमची माया श्रेष्ठ
अमुच्या यागा पावन करण्या तुम्हास आवाहन
यज्ञाला या सिद्ध करावे झणी येथ येऊन ||१०||
☆
अव॑ सृजा वनस्पते॒ देव॑ दे॒वेभ्यो॑ ह॒विः । प्र दा॒तुर॑स्तु॒ चेत॑नम् ॥ ११ ॥
वनस्पतिच्या देवा अर्पण देवांसी हवि करी
प्रसन्नतेच्या त्यांच्या दाने कृतार्थ आम्हा करी
यजमानाला यागाच्या या सकल पुण्य लाभो
ज्ञानप्राप्ति होवोनीया तो धन्य जीवनी होवो ||११||
☆
स्वाहा॑ य॒ज्ञं कृ॑णोत॒नेन्द्रा॑य॒ यज्व॑नो गृ॒हे । तत्र॑ दे॒वाँ उप॑ ह्वये ॥ १२ ॥
यजमानाच्या गृहात यज्ञा इंद्रा अर्पण करा
ऋत्वीजांनो यज्ञकर्त्या प्रदान पुण्या करा
सर्व देवतांना आमंत्रण यज्ञी साक्ष करा
देवांना पाचारुनि यजमानाला धन्य करा ||१२||
हे सूक्त व्हिडीओ गीतरुपात युट्युबवर उपलब्ध आहे. या व्हिडीओची लिंक येथे देत आहे. हा व्हिडीओ ऐकावा, लाईक करावा आणि सर्वदूर प्रसारित करावा. कृपया माझ्या या चॅनलला सबस्क्राईब करावे.
h
Attachments area
Preview YouTube video Rugved Mandal 1 Sukta 13 Marathi Geyanuvad :: ऋग्वेद मंडळ १ सुक्त १३ मराठी गेयानुवाद
Rugved Mandal 1 Sukta 13 Marathi Geyanuvad :: ऋग्वेद मंडळ १ सुक्त १३ मराठी गेयानुवाद
© डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/ सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
कवितेचा उत्सव # 156 – विजय साहित्य 
इंद्रधनुष्य 
– तू तर आनंदाची लकेर – 
