Tag: #e-abhivyakti

श्री जयेश वर्मा

(श्री जयेश कुमार वर्मा जी  बैंक ऑफ़ बरोडा (देना बैंक) से वरिष्ठ प्रबंधक पद से सेवानिवृत्त हुए हैं। हम अपने पाठकों से आपकी सर्वोत्कृष्ट रचनाएँ समय समय पर साझा करते रहेंगे। आज प्रस्तुत है आपकी एक भावप्रवण कविता दोस्त, तुम जब भी जाना…)

(आप इस कविता को इस यूट्यूब लिंक पर क्लिक कर देख / सुन सकते हैं 👉  दोस्त, तुम जब भी जाना… )

तुम जब भी जाना,

शहर छोड़, या

मुझसे दूर, यूँ  ही,

 

ऐ मेरे दोस्त,

तुम पौरुष हृदय हो

या स्त्रीत्व मन

दोस्त, मेरे

मुझे गले लगा

के ही जाना

संतृप्त कर देना

मेरा हृदय…

 

उड़ेंल जाना अपना

सारा नेह..

आने वाले वक्त तक

जो मेरे काम आये,

 

मेरे प्रति

जो भी हो भाव, तुम्हारें

तुम मुझे ही दे जाना,

ताकि जाकर…

तुम्हे रहे सिर्फ

हमारे मिलन की याद,

 

वो क्षण जिसमे

गले लगकर,

में तुम्हे सोच रहा था,

सोच रहे थे

तुम मुझे भी शायद…

 

यह भी सँभव है,

तुम गले ना लगो,

मेरे पास आकर

कुछ दूर रहो,तुम

हाथ मलो,

और आँखों से

बाँध फूट पड़ें

 

बस निर्मिमेष

देखो, तुम मुझे,

में तुम्हे, औऱ

संजों कर रखें

विछोह का यह पल

हम, हमेशा के लिये,

 

इसलिये

तुम जब भी जाना,

शहर छोड़, या

मुझसे दूर, यूँ  ही,

 

ऐ मेरे दोस्त,

तुम मर्द हो

या औरत,

दोस्त, मेरे.…

 

मुझे गले लगा

के ही जाना

संतृप्त कर देना

मेरा हृदय…

संतृप्त कर देना

मेरा हृदय…

मिलकर गले

दोस्त मेरे…

 

©  जयेश वर्मा

संपर्क :  94 इंद्रपुरी कॉलोनी, ग्वारीघाट रोड, जबलपुर (मध्यप्रदेश)

वर्तमान में – खराड़ी,  पुणे (महाराष्ट्र)

मो 7746001236

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

॥ श्री रघुवंशम् ॥

॥ महाकवि कालिदास कृत श्री रघुवंशम् महाकाव्य का हिंदी पद्यानुवाद : द्वारा प्रो. चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’॥

☆ “श्री रघुवंशम्” ॥ हिन्दी पद्यानुवाद सर्ग #17 (46 – 50) ॥ ☆

रघुवंश सर्ग : -17

 

चंचल लक्ष्मी भी रही, उस हँस-मुख के पास।

जैसे रेखा स्वर्ण की तजे न निकष-निवास।।46।।

 

राजनीति सह शौर्य से हुआ अतिथि विख्यात।

बिना शौर्य नृप भीरू है, बिना नीति पशु ज्ञात।।47।।

 

ज्यों निरभ्र आकाश में रवि को सब कुछ ज्ञात।

त्योंही उसको चरों से रहा न कुछ अज्ञात।।48।।

 

समय विभाजन कार्य हित करके शास्त्रानुसार।

मनोयोग से करता था नृप सारे व्यवहार।।49।।

 

सचिवों से होती रही गूढ़ मंत्रणा नित्य।

किन्तु न खुल पाया कभी कोई निहित रहस्य।।50।।

 

© प्रो. चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’   

सौ.मंजुषा आफळे

 कवितेचा उत्सव 

☆ अभंग… ☆ सौ. मंजुषा आफळे ☆

नित्य ते भजन | हरीचे स्मरण||

श्रद्धा जागरण | संतवाणी ||

 

देई समाधान | अंतरात ज्योत||

समईची वात | तेवताना||

 

आनंदे वंदन | ठेविले मस्तक||

आवडे स्वस्तीक | दारातले ||

 

मन चिंब ओले | स्वर बरसती ||

गाऊया आरती | भक्तिभावे ||

 

गंध दरवळ | शांत गाभार्‍यात ||

भेट एकांतात | विश्वनाथा ||

 

पाठीशी उभा जो | विठ्ठल सावळा ||

जीव होई गोळा | पाहताना ||

 

एकादशी दिनी | शब्दांची गुंफण ||

आले मी शरण भगवंता || 

 

© सौ.मंजुषा सुधीर आफळे

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 कवितेचा उत्सव 

☆ नदीचे गाणे… ☆ वि.म.कुलकर्णी (विनायक महादेव कुलकर्णी) ☆

वि.म.कुलकर्णी. (स्मृतीदिन) – (ऑक्टोबर ७, इ.स. १९१७ – मे १३, २०१०)

नदीचे गाणे

दरीदरीतुन,वनावनातुन

झुळझुळ मी वाहत येते,

मी मंजुळ गाणे गाते,

मी पुढेच धावत जाते.

 

वसली गावे तीरावरती,

त्यांना भेटून जाते पुढती,

लतावृक्ष किती काठावरती,

भूमितूनी जे मला भेटती.

 

फुलवेली मज सुमने देती,

कुठे लव्हाळी खेळत बसती,

कुठे आम्रतरू माझ्यावरती,

शीतल अपुली छाया धरती.

 

पाणी पिऊनी पक्षी जाती,

घट भरूनी कोणी जल नेती,

गुरे -वासरे जवळी येती,

मुले खेळती लाटांवरती.

 

मी कोणाची–मी सर्वांची

बांधुनिही मज नेणा-यांची!

जेथे जाईन- तेथे फुलवीन,

बाग मनोहर आनंदाची.

 – वि.म.कुलकर्णी (विनायक महादेव कुलकर्णी)

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 विविधा 

☆ उत्कट…. भाग – २ ☆ श्री अजित देशमुख ☆

( …बीट मार्शलना वायरलेस मेसेजने अॅलर्ट करतो…आता इथून पुढे )

—मुलाची आई रस्त्याकडे हताशपणे पहात आसवं गाळीत असते. वडील आपला मुलगा लहान असला तरी कसा हुशार आहे , पूर्ण नांव , पत्ता सांगू शकतो हे पोलिसांना सांगून हा  प्रकार  काही क्षणात कसा झाला हे समजावत  अशा गर्दीत त्याला कडेवर न घेतल्याबाबत पश्चाताप करत  बसतात.

तेवढ्यात चहावाला पोऱ्या येतो. तो सगळ्यांना ” कटिंग” वाटत असताना  ड्यूटी ऑफिसर  त्या दोघानाही चहा द्यायला खुणावतो. मुलाचे वडील नको नको म्हणत ग्लास उचलतात तरी. आई त्या चहाला होही म्हणत नाही आणि नाहीही. समोर असून चहा तिला दिसत नसतो.  त्याक्षणी तिला  फक्त आणि फक्त तिच्या हरवलेल्या बाळाचा निरागस चेहेरा दिसत असतो.

ड्युटी ऑफिसर , लागून हद्द असलेल्या पोलीस ठाण्यात स्वतः फोन लावून हरवलेल्या मुलाबाबत माहिती कळवून असा कोणी मुलगा आढळून आल्यास ताबडतोब कळवायला सांगतो.

काही पोलिस ठाण्यांच्या हद्दी इतक्या अस्पष्ट असतात की विचारता सोय नाही. रस्ता एका पोलिस स्टेशन कडे तर फुटपाथ दुसऱ्या पोलिस स्टेशन कडे असा प्रकार. त्यामुळे अगदी हद्दीच्या टोकावरील ठराविक ठिकाणाला एखादे पोलिस ठाणे काही पावलावर असले तरी, ते ठिकाण त्या पोलिस ठाणे हद्दीत असेलच असे नाही. अशा ठिकाणी हरवलेले मूल सापडले की नागरिक पोलिस स्टेशनच्या हद्दीचा विचार न करता साहजिकच जवळच्या पोलिस ठाण्यात मुलाला पोहोचवतात.

ड्यूटी ऑफिसर् शेजारच्या पोलिस ठाण्याशी बोलत असताना पलीकडे फोनवर त्याचाच बॅचमेट असला की मग त्यांच्यात कामाव्यतिरिक्त  इतर माफक गप्पाही ओघाने होतात .   एखादी “अरे, कालची गंमत ” वगैरे संभाषण चालू असते.     इथे व्याकूळ आईचा धीर आणखी सुटत असतो. तिच्या चेहेऱ्यावर फक्त तिच्या बाळाचा ध्यास स्पष्ट दिसत असतो. पोलिस स्टेशनचा फोन सतत खणखणत असतो. प्रत्येक वेळा फोनची घंटा वाजली की आपल्या बाळाची खबर असणार या आशेने डोळ्यात आणि कानात प्राण आणून ती फोन कडे पाहाते. 

मधेच इतर कामाबद्दल काही लिहित असलेल्या ड्यूटी ऑफिसरचा , लिहिता हातही आपल्या दोन्ही हातानी धरून हलवत ती आई , ” साहेब बघा ना जरा कुठे गेला असेल तो!” असं शब्दा शब्दाला वाढत जाणाऱ्या रडवेल्या स्वरात विनवते. सगळं काम सोडा आणि आधी माझ्या मुलाला

शोधा ही तिची स्वाभाविक अपेक्षा असते.

असाच काही काळ जातो.

आणि शेजारच्या पोलिस स्टेशन मधून अपेक्षित फोन येतो.  अमुक अमुक बीट चौकीमधे कुणा एकाने ,गर्दीत एकटा रडत फिरणारा , चुकलेला अमुक वर्णनाचा मुलगा आणून पोहोचविला आहे . 

” मिळाला आहे मुलगा तुमचा ” , फोन खाली ठेवत ड्यूटी ऑफिसर त्या दोघांना सहजपणे सांगतो. 

” कुठे आहे हो! कसा आहे? ठीक आहे ना हो ?”

आईला पुन्हा  रडू फुटतं.

चुकलेले मूल पोलिस ठाण्यात कुणी सहृदयी नागरिकाने आणून दिल्यानंतर त्याचे पालक मिळेपर्यंत पोलिस स्टेशन मधे त्या मुलाची काळजी महिला पोलिस घेतात.आईच्या आठवणीने अखंड रडत असलेल्या त्या छोटया जीवाला सांभाळणे सोपे नसते. कडेवर घेऊन  पोलिस स्टेशन भोवती फिरवत  चॉकलेट , बिस्किट्स वगैरे खाऊ देऊन “बच्चू हे बघ , बच्चा ते बघ ” करत त्याचं चित्त जाग्यावर ठेवायची त्यांची कसरत सतत चालू असते.

ड्यूटी ऑफिसर जीप रवाना करतो. थोड्याच वेळात या नाट्याचा बालनायक महिला पोलिसाच्या कडेवर  पोलिस ठाण्यात येतो.

त्या क्षणी त्याच्या आईची अवस्था काय वर्णावी !

रडता रडता ती धावत जाऊन त्याला खेचून घेते. तिचे पिल्लुही  तिला बिलगते. ती त्याला  कवटाळते. अचानक अतिप्रेमाने त्याला बोल लावत  मारतही सुटते. पुनः घट्ट जवळ धरते. रडून रडून कळकट झालेल्या त्याच्या चेहेऱ्याचे सारखे मुके घेते.     ” आता कध्धी कध्धी नाही हं असं तुला सोडणार ” असं त्याला समजावत , स्वतः रडत असताना आपल्या पदराने  त्याचा रडवेला चेहेरा पुसत रहाते.

इकडे ड्युटी ऑफिसर, पोलिस कंट्रोल रूम ला फोन करून आधीच्या फोनचा संदर्भ देऊन हरवलेला मुलगा सापडल्याचे आणि पालकांच्या ताब्यात दिल्याचे कळवून , त्या प्रमाणे पोलिस स्टेशन डायरी  आणि संबंधित रजिस्टर मधे नोंद घेण्यास सुरूवात करतो.

आई आता सावरलेली असते.

एखादा पांडा जसा झाडाला हातांचा आणि पायांचा विळखा घालून असतो , तसच ते मूल गळ्यात हात टाकून आईला धरून असतं.    

पोलिस कर्मचारी मुलाची करमणूक व्हावी म्हणून त्याच्याशी हास्यविनोद करत असतात.

आईवडील आणि मूलही आता हसत असतात.

आयुष्यभर लक्षात राहील अशा घटनेची  आठवण मनाशी बांधून निघताना  आई ड्यूटी ऑफिसरच्या किंवा  या प्रसंगाचे साक्षी असलेल्या एखाद्या वयस्क  हवालदारांच्या पाया पडायचा प्रयत्न करते.

मुलगा चांगला तीन साडेतीन वर्ष वयाचा , धावता येऊ शकणारा असला तरी , पोलिस स्टेशनमधून निघताना त्याचे पाय जमिनीला लावू न देता , आई त्याला कडेवर घेऊनच आनंदाश्रूना मोकळी वाट करून देत , आपल्या घरची वाट धरते .    

एका उत्कट प्रसंगाचा अंक संपतो.

समाप्त

© श्री अजित देशमुख  

9892944007

[email protected]

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

 जीवनरंग 

☆ जुने कपडे… अनामिक ☆ प्रस्तुती – सुश्री सुजाता गोखले ☆ 

जुन्या कपड्यांच्या बदल्यात नवीन  भांडी घेण्यासाठी खूप घासाघीस करत असलेली, श्रीमंत घरातली ती महिला एका मोठ्या स्टीलच्या पातेल्याच्या मोबदल्यात आपल्या दोन जुन्या साड्या दारावर भांडी विकायला आलेल्या त्या भांडेवाल्यास द्यायला शेवटी कशीबशी तयार झाली.

 “नाही ताई ! मला नाही परवडत. एवढ्या मोठ्या स्टीलच्या पातेल्याच्या मोबदल्यात मला तुमच्याकडून कमीत कमी तीन तरी साड्या हव्यातच.” म्हणत भांडेवाल्याने ते भांडे त्या बाईंच्या हातातून काढून आपल्या हाती परत घेतले.

“अरे भाऊ ! अरे, केवळ एकदाच नेसलेल्या साड्या आहेत या दोन्ही. बघ अगदी नवीन असल्यासारख्याच आहेत..! तुझ्या या स्टीलच्या पातेल्यासाठी या दोन साड्या तशाच तर फार जास्त होतात. केवळ मी म्हणून तुला दोन साड्या तरी देऊ करतेय.”

“राहू द्या, तीन पेक्षा कमी मध्ये तर मला अजिबातच परवडत नाही.” तो पुन्हा बोलला.

आपल्या मनासारखा सौदा आपल्या पदरात पाडून घेण्यासाठी ते दोघं प्रयत्न करत असतानाच घराच्या उघड्या दारात उभं राहून भांडेवाल्याशी हुज्जत घालत असलेल्या घरमालकिणीकडे पाहात पाहात समोरच्या गल्लीतून येणाऱ्या एका वेडसर तरुण महिलेनं घरासमोर उभं राहून घरमालकिणीला आपल्याला कांही खायला द्या म्हणून विनंती केली.

अशा लोकांबद्दल असलेल्या घृणेमुळे  त्या श्रीमंत महिलेनं एकवार जळजळीत नजरेनं त्या वेडसर महिलेकडे पाहिलं. तिची नजर त्या वेडसर दिसणार्‍या महिलेच्या कपड्यांकडे गेली.

जागोजागी ठिगळ लावलेल्या तिच्या त्या फाटक्या साडीतून आपलं उमलतं तारुण्य झाकायचा तीचा केविलवाणा प्रयत्न दिसून येत होता.

त्या श्रीमंत महिलेनं आपली नजर दुसरीकडे वळवली खरी, पण मग पुन्हा सकाळी सकाळी दारी आलेल्या याचकाला विन्मुख परत जाऊ देणं योग्य होणार नाही असा विचार करीत आदल्या रात्रीच्या शिळ्या पोळ्या घरातून आणून देत त्या तिनं त्या वेडसर तरुण भिकारणीच्या पात्रात टाकल्या आणि भांडेवाल्याकडे वळून ती त्याला म्हणाली, “हं तर मग काय भाऊ! तू काय ठरवलंय ? दोन साड्यांच्या ऐवजी ते पातेलं देणार आहेस की परत ठेवू या साड्या?”

यावर कांही न बोलता भांडेवाल्यानं तिच्याकडून मुकाटपणे त्या दोन्ही जुन्या साड्या घेतल्या, आपल्या गाठोड्यात टाकल्या, पातेलं तिच्या हवाली केलं आणि तो आपलं भांड्यांचं टोपलं डोक्यावर घेऊन लगबगीनं निघाला…

विजयी मुद्रेनं ती महिला हसत हसतच दार बंद करायला उठली आणि दार बंद करताना तिची नजर समोर गेली… तो भांडेवाला आपल्याजवळचं कपड्यांचं  गाठोडं उघडून त्या वेडसर महिलेला, त्यानं आताच पातेल्याच्या मोबदल्यात त्याला मिळालेल्या दोन साड्यांपैकी एक साडी तिचं अंग झाकण्यासाठी देत होता.

आता हातात धरलेलं ते पातेलं त्या श्रीमंत महिलेला एकाएकी फार भारी झाल्यासारखं वाटू लागलं होतं. त्या भांडेवाल्यासमोर आता तिला एकदम खुजं झाल्यासारखं वाटायला लागलं. आपल्या तुलनेत त्याची कसलीच ऐपत नसतानाही भांडेवाल्यानं आज आपला पराभव केला हे तिला जाणवलं होतं. घासाघीस करणारा तो आता न कुरकुरता फक्त दोनच साड्या घेऊन ते मोठं पातेलं  देऊ करायला एकाएकी कां तयार झाला होता याचं कारण  तिला आता चांगलंच उमगलं होतं. आपला विजय झाला नसून आज त्या यःकश्चित भांडेवाल्यानं आपल्याला पराभूत केलं आहे ह्याची तिला आता जाणिव झाली होती.

कुणाला कांही देण्यासाठी माणसाची ऐपत महत्त्वाची नसते, तर मनानं मोठं असणं महत्त्वाचं असतं….!!

🙏आपल्यापाशी काय आहे  आणि किती आहे यानं कांहीही फरक पडत नाही. आपली विचार करण्याची पद्धत व नियत शुद्ध असायला हवी.🙏

संग्राहिका – सुश्री सुजाता गोखले

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

☆ पदर, मदर आणि सदरा… ☆ योगिया ☆

(मातृ दिवस निमित्तची कविता)

आई वेगळी आणि आईचा पदर वेगळा.

खरं तर आईची ओळख झाली आणि

मग नऊ महिन्यांनी पदराची ओळख झाली.

पाजताना तिनं पदर माझ्यावरून झाकला

आणि मी आश्वस्त झालो

तेव्हा पासून तो खूप जवळचा वाटू लागला…

आणि मग तो भेटतच राहिला…आयुष्यभर…

 

शाळेच्या पहिल्या दिवशी तो रुमाल झाला

उन्ह्याळात कधी तो टोपी झाला

पावसात भिजून आल्यावर तो टॉवेल झाला

खावून घाईत खेळायला पळताना तो नँप्कीन झाला

प्रवासात तो कधी शाल झाला…

बाजारात भर गर्दीत कधी आई दिसायची नाही

पण पदराच टोक धरून मी बिनधास्त चालत राहायचो…

त्या गर्दीत तो माझा दीपस्तंभ झाला

गरम दूध ओतताना तो चिमटा झाला

उन्हाळयात लाईट गेल्यावर तो फँन झाला

 

निकालाच्या दिवशी तो पदर माझी ढाल व्हायचा

बाबा घरी आल्यावर…चहा पाणी झाल्यावर

तो पदरच प्रस्ताव करायचा….

छोटूचा रिझल्ट लागला…चांगले मार्क पडले आहेत

एक-दोन विषयात कमी आहेत

पण आता अभ्यास करीन अस तो म्हणलाय..

बाबांच्या सुऱ्याची सुरी होताना

मी पदरा आडून पाहायचो

 

हाताच्या मुठीत पदराच टोक घट्ट धरून….

त्या पदरानीच मला शिकवलं

कधी-काय अन कस बोलावं

तरुणपणी पदर जेव्हा बोटाभोवती घट्ट गुंडाळला

त्याची खेच बघून तिसऱ्या वेळी आईने विचारलंच

“कोण आहे तो…नाव काय??”

लाजायलाही मला पदरच  चेहऱ्यापुढे घ्यावा लागला

 

रात्री पार्टी करून आल्यावर…जिन्यात पाऊल वाजताच

दार न वाजवताच… पदरानेच उघडलं दार

कडी भोवती फडकं बनून…कडीचा आवाज दाबून

त्या दबलेल्या आवाजानेच दिली शिकवण नैतिकतेची

 

पदराकडूनच शिकलो सहजता

पदराकडूनच शिकलो सौजन्य

पदराकडूनच शिकलो सात्विकता

पदराकडूनच शिकलो सभ्यता

पदराकडूनच शिकलो सहिष्णुता

पदराकडूनच शिकलो सजगता

काळाच्या ओघात असेल

अनुकरणाच्या सोसात असेल किवा

स्व:ताच्या शोधात असेल

साडी गेली…ड्रेस आला…टाँप आला..पँन्ट आली

स्कर्ट आला…छोटा होत गेला

प्रश्न त्याचा नाहीच आहे…

प्रश्न आहे तो

आक्रसत जावून गायब होवू घातलेल्या पदराचा

खरं तर सदऱ्यालाही फुटायला हवा होता पदर….

– योगिया

([email protected] / ९८८१९०२२५२)

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈