मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ लेखन ‘कला’… ☆ श्री सुनील शिरवाडकर ☆

श्री सुनील शिरवाडकर

? इंद्रधनुष्य ? 

☆ लेखन ‘कला’… ☆ श्री सुनील शिरवाडकर

ना. सी. फडके

अप्पांनी रात्रीच मनाशी जुळवाजुळव करून कादंबरीचा आराखडा डोक्यात तयार करून ठेवला होता. पांढऱ्याशुभ्र कोऱ्या.. गुळगुळीत कागदांचा गठ्ठा.. पेन जागेवर आहे ना हे पाहीलं. त्यांनी विजयला सांगितले.. आज लेखनाला बसायचे आहे. आपल्या ‘दौलत’ बंगल्याच्या पश्चिमेकडे तोंडात करून असलेल्या खिडकीजवळचे टेबल म्हणजे त्यांची लिहीण्याची जागा.

स्नान वगैरे करुन.. शुचिर्भूत होऊन अप्पा आपल्या रिव्हॉलवींग चेअरवर बसले. बाजुला लेखनिक म्हणून त्यांचा मुलगा विजय.

हे अप्पा.. म्हणजेच जुन्या पिढीतील लोकप्रिय लेखक ना. सी. फडके. ते ज्या खुर्चीत बसले होते ती त्यांना भेट म्हणुन मिळाली होती. त्यांच्या पन्नासाव्या कादंबरीच्या.. ‘कुहु!कुहु!’ च्या प्रकाशन सोहोळ्यात.

तर अप्पांनी मजकूर सांगायला सुरुवात केली. अत्यंत वेगात. तो लिहुन घेतांना विजयची धांदल होई. ऱ्हस्व.. दीर्घ सांभाळायचे आणि अक्षरही सुंदर काढायचे यावर अप्पांचा कटाक्ष. चतकोर आकाराची १५-१६ पानं लिहुन झाली की अप्पा थांबत.

‘छान लिहिलं आहेस’ या अप्पांच्या शाबासकीसाठी विजय थांबुन राही. त्यांनी तसं म्हटल्यावर त्याचं हात दुखणं वगैरे पळुन जाई.

आप्पांच्या तोंडातून निघालेला शब्द अंतिम असे. सगळा पुर्ण विचार करुनच ते कथन करायला बसत. रात्री जेवण झाल्यावर पुन्हा एकदा ते आपल्या टेबलपाशी येत. लिखाणातल्या शुद्धलेखनाच्या चुका शोधून काढत. बाजूला असलेल्या समासात दुरुस्त्या लिहून ठेवत.

अशी फायनल झालेली कॉपी बघत रहावी अशी असायची. शिस्तबध्द.. नेटकेपणा.. आणखी देखणेपण लगेच नजरेत भरे.

अप्पांचे चिरंजीव विजय फडके सांगतात..

“आप्पा त्यांच्या खोलीत नसताना त्यांची फाईल उघडून ती बघावीशी वाटे. कागदावरच्या मार्जिनमध्ये आप्पांनी त्यांच्या झोकदार अक्षरात लिहीलेल्या शुध्दलेखनाच्या चुका बघाव्याशा वाटत. शाळेतल्या शिक्षकांनी शिकवलेलं शुध्दलेखन माझ्या लक्षात नाही.. पण अप्पांच्या हाताखाली काम करता करता आपोआप लेखन शुद्ध होत गेलं. “

शेकड्यांनी कादंबऱ्या लिहिणारे सिध्दहस्त लेखक ना. सी. फडके. आणि त्यांचे लेखनीक म्हणुन काम करणारे त्यांचे चिरंजीव विजय फडके. दोघेहि ग्रेटच. आजच्या कॉम्प्युटर टायपिंगच्या जमान्यात तर ते अधिक मोठे वाटतात.

या महान लेखकाला ही एक आदरांजली !!

© श्री सुनील शिरवाडकर

मो.९४२३९६८३०८

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ शेंगदाणा विडंबन… – कवी :अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्री अमोल अनंत केळकर ☆

श्री अमोल अनंत केळकर

? वाचताना वेचलेले ?

☆ शेंगदाणा विडंबन… – कवी :अज्ञात ☆ प्रस्तुती – श्री अमोल अनंत केळकर ☆

भाजून सोलणे अन्

निवडून ते पहाणे

मी ओळखून आहे

कुठल्या डब्यात दाणे ॥धृ॥

 

जाता घरातूनी तू

घेईन एक वाटी

खाईन मस्त दाणे

येईल मौज मोठी

हे स्वप्न जीवघेणे

भरतो सुखे बकाणे ॥१॥

मी ओळखून आहे कुठल्या डब्यात दाणे…

 

हाती डबा जयाच्या

त्याला कसे कळावे

पोटात भूक ज्याच्या

त्यालाच दु:ख ठावे

लपवून लाख ठेवा

शोधू आम्ही दिवाणे ॥२॥

मी ओळखून आहे कुठल्या डब्यात दाणे…

 

पोटास वेदनांचा

का सांग त्रास व्हावा ?

इतका चविष्ट खाऊ

का औषधी नसावा ?

येवो कळा कितीही

सोडू आम्ही न खाणे ॥३॥

मी ओळखून आहे कुठल्या डब्यात दाणे…

कवी : अज्ञात

संग्राहक : अमोल केळकर

बेलापूर, नवी मुंबई, मो ९८१९८३०७७९

poetrymazi.blogspot.in, kelkaramol.blogspot.com

a.kelkar9@gmail.com

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ.उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ.मंजुषा मुळे/सौ.गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – पुस्तकांवर बोलू काही ☆ ‘सावळ्या विठ्ठलाच्या देशात’ – लेखिका : सुश्री वर्षा कुवळेकर ☆ परिचय – सौ.अश्विनी कुलकर्णी ☆

सौ.अश्विनी कुलकर्णी

? पुस्तकावर बोलू काही ?

 ☆ ‘सावळ्या विठ्ठलाच्या देशात’ – लेखिका : सुश्री वर्षा कुवळेकर ☆ परिचय – सौ.अश्विनी कुलकर्णी   

 पुस्तक : सावळ्या विठ्ठलाच्या देशात

 लेखिका : सुश्री वर्षा कुवळेकर

 परिचय : सौ अश्विनी कुलकर्णी 

साहित्य सारांश पुरस्काराच्या निमित्ताने वर्षाताईंची भेट झाली. त्या माझ्या शेजारीच बसल्या होत्या. दोन तीन तास आम्ही एकत्र होतो. बोलता बोलतांना त्यांच्याबद्दल अनेक गोष्टी समजल्या, विचारांची देवाण घेवाण झाली. खूप बरं वाटलं त्यांना भेटून! मी माझा कवितासंग्रह त्यांना दिला आणि त्यांनी त्यांचं पुस्तक मला दिलं. त्यांच्या पुस्तकाचं नाव ‘ सावळ्या विठ्ठलाच्या देशात ‘!

‘सावळ्या विठ्ठलाच्या देशात’! हे पुस्तकाचे नावच मला इतकं आवडलं की केव्हा एकदा ते मी वाचते असं मला झालं त्यानंतर दुसऱ्या दिवशी मी वाचण्यासाठी घेतलं. विविध विषयांचे ज्ञान असलेल्या प्रख्यात व्याख्यात्या धनश्री लेले यांनी लिहिलेली प्रस्तावना त्यानंतर वर्षाताईंची स्वतःच मनोगत यातून पुढील पुस्तकाचा म्हणजेच प्रवास वर्णनाचा ट्रेलर डोळ्यासमोर उभा राहिला म्हणायला हरकत नाही.

नवीन देश, नवीन वातावरण तिकडे जाण्याची उत्सुकता भीती त्यांच्या लिखाणातून प्रथम जाणवली. त्यांच्या केनियाला जाण्याच्या तयारीपासूनच लिखाण त्यांनी खूप मनापासून लिहिलं आहे. अगदी सुरुवातीपासून ज्या लसी त्यांनी घेतल्या, अर्थात त्या घ्याव्यात लागतात. इतर तयारी केली तिथपासून त्यांनी जी घोडदौड सुरू केली यांच्याही त्यांच्या नोंदी महत्वाच्या आहेत.

अलिबागच्या वर्षाताई, केनीयाला गेल्यावर अनेक अनुभवातून त्यांना काय काय वाटत गेलं हे त्यांच्या रोजच्या दैनंदिनीतून आपल्याला समजू शकत. साठीहून अधिक वय असणाऱ्या वर्षाताई! त्यांची जिज्ञासा वाचून खूप आश्चर्य वाटलं की त्यांना नवीन शहर फक्त जाणून घ्यायचे नव्हतं तर त्याच्यावर लिहावसं वाटलं. सुरुवातीपासूनच लिहावंसं वाटलं आणि त्यांनी त्या पद्धतीने तिथे गेलेल्या दिवसापासून लिहायला सुरुवात केली. एकटेपणा सांभाळणं अवघड असतं असं त्या म्हणाल्या पण ते सांभाळायचा एक विधायक धागा त्यांना नक्कीच मिळाला आहे, असं मी म्हणेन. हा धागा म्हणजे लिखाण! अशा पद्धतीने वेगळ्या आणि अगदीच अनोख्या देशांमध्ये इथल्या बारीकसारीक गोष्टी पासून मोठ्या गोष्टी पर्यंत सगळे लिहिणं साधी गोष्ट नाही.

तिथलं वातावरण, तिथला आहार, खाणं-पिण हे खूप वेगळं आहे. आपल्या पदार्थापेक्षा खूपच तफावत. सुरुवातीला तर हॉटेल मधील काही पदार्थ बघूनही ते त्यांना नको वाटले. त्याबद्दल त्यांनी लिहिलेले आहे. त्यानंतर जशी माहिती होत गेली तस तशी त्यांना दुकान आणि भारतीय पदार्थ कळले तेव्हा त्यांना कसं बरं वाटलं, भारतातील लोकं भेटली तेव्हा कसं वाटलं त्याबद्दल त्यांनी लिहिलंय.

तिथली गरिबी… इंग्रजांनी तिथल्या लोकांना कसं गुलाम केलं हे त्यांनी स्पष्ट केलं आहे. तेव्हा तिथे आलेली गरीबी याबद्दल त्यांनी सांगितलं. ही नवी माहिती आहे. तिथे संध्याकाळी सात नंतर घराच्या बाहेर पडलं तर लूटमार करतात, खून करतात. मध्यंतरी मी ही याबद्दल वाचलं होतं… पण त्यांच्या पुस्तकातून हे खरंच आहे हे ठळक झालं. तिथले लोक गरीब असले तरीसुद्धा प्रेमाने वागलं तर प्रेमळ आहेत हेही त्यांच्या लेखनातून लक्षात आल.

त्यांनी तिथले काही ठिकाणचे रस्ते, माती, अस्वछता पाण्याचा प्रॉब्लेम, दुकाने, उद्योग, वाहतूक, काही बेदरकार लोक, झोपडपट्ट्या आणि विकसित भागातील लोक याची तफावत या सर्वांचा जणू बारकाईने अभ्यास केला. विकसित भागाचाही त्यांनी दौरा केला.

एकंदरीतच त्यांनी साधसरल, सोपं सर्वाना समजेल अस, प्रवाही लिखाण केले आहे. त्यामुळे ते लगेच भावत!

त्यांचं लिखाण हे फक्त लिखाण राहणार नाही… यातून काय मिळेल? तर भारतीय नागरिकांना जेव्हा केनियाला जाण्याचे प्रसंग येतील त्या वेळेस वर्षाताईंनी पुस्तकाद्वारे केलेले अनुभव कथन/प्रवासवर्णन हे एक उत्तम गाईड ठरेल. त्या अनुभव भारतीयांना तिथे जाण्यासाठी आणि जगण्यासाठी सुसह्य होईल. अस मी ठामपणे सांगेन. या पद्धतीचे लेखन त्यांनी केलेलं आहे. कुठेही, कोणत्याही परिस्थितीत स्वतःला सांभाळताना दुसर्यांनाही सांभाळून घेणं. कोणतीही तक्रार न करता वेगळ्या देशात एकरूप होताना

‘परिस्थितीशी समायोजन करून, तिच्याशी मैत्री करणं’ हा त्यांचा स्वभाव दिसून आला. तिथल्या लोकांना जीव लावत त्यांचीही ‘मम्मा’ होत, त्यांनी हे दाखवून दिलं.

दुसरी गोष्ट म्हणजे स्वतःला गुंतवून घेण्यासाठी वाचनाइतकच, लेखनासारख दुसरं साधन नाही अस मला तरी वाटत. लिखाणाची आवड, जिज्ञासू वृत्ती आणि इच्छा शक्ती याचा त्रिवेणी संगम होऊन ह्या पुस्तकाचा जन्म झाला आहे असं मी म्हणेन.

‘स्त्री ही सृजनाचे सृजन आहे ‘! अस मला नेहमी वाटत. या पुस्तकाच्या रूपाने वर्षा ताईंनी हे सिद्ध केलंय.

इतकं सुंदर प्रवास वर्णन आपण रसिकांपर्यंत पोहोचवलत, त्याबद्दल धन्यवाद आणि ताईं पुढील लेखनासाठी खूप शुभेच्छा!

© परिचय : सौ अश्विनी कुलकर्णी

मानसतज्ञ, कवयित्री, लेखिका, सांगली  (महाराष्ट्र)

मो – 9421225491 Email – asharticles831@gmail.com

≈संपादक–श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ डॉ. मुक्ता का संवेदनात्मक साहित्य #247 ☆ शिकायतें नहीं वाज़िब… ☆ डॉ. मुक्ता ☆

डॉ. मुक्ता

(डा. मुक्ता जी हरियाणा साहित्य अकादमी की पूर्व निदेशक एवं माननीय राष्ट्रपति द्वारा सम्मानित/पुरस्कृत हैं। साप्ताहिक स्तम्भ “डॉ. मुक्ता का संवेदनात्मक साहित्य” के माध्यम से  हम  आपको प्रत्येक शुक्रवार डॉ मुक्ता जी की उत्कृष्ट रचनाओं से रूबरू कराने का प्रयास करते हैं। आज प्रस्तुत है डॉ मुक्ता जी की मानवीय जीवन पर आधारित एक विचारणीय आलेख शिकायतें नहीं वाज़िब… । यह डॉ मुक्ता जी के जीवन के प्रति गंभीर चिंतन का दस्तावेज है। डॉ मुक्ता जी की  लेखनी को  इस गंभीर चिंतन से परिपूर्ण आलेख के लिए सादर नमन। कृपया इसे गंभीरता से आत्मसात करें।) 

☆ साप्ताहिक स्तम्भ – डॉ. मुक्ता का संवेदनात्मक साहित्य  # 247 ☆

☆ शिकायतें नहीं वाज़िब… ☆

न जाने कौन सी शिकायतों का हम शिकार हो गये/ जितना दिल साफ रखा, उतने हम गुनहग़ार हो गये–गुलज़ार जी की यह पंक्तियाँ हमें जीवन के कटु सत्य से अवगत कराती हैं। मानव जितना छल-कपट, राग-द्वेष व स्व-पर से दूर रहेगा, लोग उसे मूर्ख समझेंगे; अकारण दोषारोपण करेंगे और उसका उपहास करेंगे–जिसका मूल कारण है आत्मकेंद्रिता का भाव अर्थात् स्व में स्थित रहना और बाह्याडंबरों में लीन न होना तथा अपने से इतर व्यर्थ की बातों का चिंतन-मनन न करना। ऐसा इंसान दुनियादारी से दूर रहता है, मानव निर्मित कायदे-कानूनों की परवाह नहीं करता तथा प्रचलित परंपराओं, मान्यताओं व अंधविश्वासों में लिप्त नहीं होता। ऐसे व्यक्ति से लोगों को बहुत-सी शिकायतें रहती हैं, जिससे उसका दूर का नाता भी नहीं होता।

वैसे भी आजकल लोग शुक्रिया कम, शिकायतें अधिक करते हैं। वैसे तो यही दुनिया का दस्तूर है। शिकायत करने से अहम् का पोषण होता है और शुक्रिया करते हुए अहम् का विगलन व विसर्जन होता है और दूसरे को महत्ता देने का भाव रहता है, जो उन्हें स्वीकार्य नहीं होता। शिकायतें न करने से दोनों पक्षों का हित होता है।

शिकायत व निंदा का निकट का संबंध है। शिकायतें आप व्यक्ति के मुख पर करते हैं और निंदा उसके पीछे करते हैं। यदि हम दोनों में भेद करना चाहें, तो शिकायतें निंदा से बेहतर हैं और उनका समाधान भी लभ्य होता है। शायद! इसलिए ही कबीर ने निंदक को अपने समीप  रखने का संदेश दिया है, क्योंकि वह आपको आपकी कमियों, दोषों व सीमाओं से अवगत कराता है तथा स्वयं से अधिक अहमियत देता है; अपना अमूल्य समय आपके हित नष्ट करता है। है ना वह आपका सबसे बड़ा हितैषी? चलिए, उसके द्वारा निर्दिष्ट सुझावों पर ध्यान दें।

शिकायतें यदि स्वार्थ हित की जाती है तो उन पर ध्यान ना देना उचित है। यदि वे वाज़िब हैं, तो उसे दूर करने का प्रयास करें। इससे आत्मविश्वास ही नहीं, परहित भी होगा। परंतु यह तभी संभव है, जब आपके हृदय में किसी के प्रति मलिनता का भाव ना हो। उसके लिए आवश्यक है, अपने हृदय को गंगा जल की भांति पावन व निर्मल रखने की। जैसे गंगाजल बरसों तक पवित्र रहता है, उसमें कोई दोष उत्पन्न नहीं होता, हमें भी स्वयं को माया-मोह के बंधनों से मुक्त रखना चाहिए। ‘ब्रह्म सत्यं, जगत मिथ्या’ को स्वीकारते हुए मानव शरीर को पानी के बुलबुले की भांति नश्वर, क्षणिक व अस्तित्वहीन स्वीकारना चाहिए और संसार को दो दिन का मेला, जहां मानव को दिव्य खुशी पाने के लिए एकांत में रहना अपेक्षित है, क्योंकि मौन हमें ऊर्जस्वित करता है।

समय नदी की भांति निरंतर गतिशील है तथा प्रकृति पल-पल रंग बदलती है। मौसम भी आते- जाते रहते हैं। इस संसार में जो भी मिला है, प्रभु का कृपा प्रसाद समझ कर स्वीकारें, क्योंकि सब यहीं छूट जाना है। ‘यह किराए का मकाँ है/  कौन तब तक ठहरेगा/ खाली हाथ तू आया है बंदे! खाली हाथ तू जायेगा।’  वैसे शिकायत अपनों से होती है, गैरों से नहीं, क्योंकि शिकायत का सीधा संबंध निजी स्वार्थ से होता है; दूसरों के हृदय में आपके प्रति ईर्ष्या भाव नहीं होता– क्योंकि उनका आपके साथ गहन संबंध नहीं होता। अपनों की भीड़ में अपनों को तलाशना दुनिया का सबसे कठिनतम कार्य है। अक्सर अपने ही आप पर पीछे से वार करते हैं। इसलिए मानव को यह सीख दी गई है कि ‘पीठ हमेशा पीछे से मज़बूत रखें, क्योंकि शाबाशी और धोखा दोनों पीछे से मिलते हैं।’ जो इंसान दूसरों पर अधिक विश्वास करता है, सबसे अधिक धोखे खाता है।

बहुत कमियाँ निकालते हैं हम, दूसरों में अक्सर/ आओ! एक मुलाकात हम उस आईने से भी कर लें’ अर्थात् दूसरों से शिकायतें व दोषारोपण करने से पूर्व आत्मावलोकन करना अत्यंत आवश्यक है। आईना हमें हक़ीक़त से परिचित कराता है, अपने पराये का भेद बताता है/  ज़िंदगी कहाँ रुलाती है हमें/ रुलाते तो वे लोग हैं/  जिन्हें हम अपनी/ ज़िंदगी समझ बैठते हैं। वैसे भी सुक़ून बाहर से नहीं मिलता, इंसान के अंतर्मन में बसता है। बाहर ढूंढने पर तो उलझनें ही मिलेंगी। सो! ‘उलझनें बहुत हैं, सुलझा लीजिए/  बेवजह न किसी से ग़िला कीजिए।’ जी हाँ! मेरे गीत की पंक्तियाँ इसी कटु यथार्थ से परिचित कराती हैं कि जीवन में उलझनें बहुत है। परंतु हमें उनका समाधान अपने अंतर्मन में ढूँढना चाहिए, क्योंकि जब समस्या हमारे मन में है तो समाधान दूसरों के पास कैसे संभव है?

हम अपने मन के मालिक हैं और उस पर अंकुश लगा दिशा परिवर्तन कर सकते हैं। परंतु है तो यह अत्यंत कठिन, क्योंकि वह तो पल भर में तीन लोगों की यात्रा कर लौट आता है। ‘मन को मंदिर हो जाने दो/ देह को चंदन हो जाने दो/ मन में उठ रहे संशय को/ उमड़-घुमड़ कर बरस जाने दो’ स्वरचित गीत की पंक्तियाँ इसी भाव को प्रकट करती हैं। यदि मन मंदिर होगा, तो देह चंदन की भांति पावन रहेगी और मन प्रभु चरणों में समर्पित होगा। ऐसी स्थिति में संदेह, संशय व शंका के बादल बरस जाएंगे और मन उस दिशा  की ओर चल निकलेगा। ‘मन चंगा तो कठौती में गंगा’ यदि आपका हृदय पवित्र है, तो आपको गंगा स्नान की आवश्यकता नहीं है। इसलिए इसमें दुष्भावनाओं का वास नहीं होना चाहिए। परंतु 21वीं सदी इसका अपवाद है। आजकल वही व्यक्ति दोषी ठहराया जाता है, जिसका हृदय निर्मल, निश्छल व पवित्र होता है तथा उसमें कलुषता नहीं होती। ‘शक्तिशाली विजय भव’ आज का नारा है। निर्बल पर प्रहार किए जाते हैं। वैसे तो यह युगों-युगों की परंपरा है। आइए! स्वयं को इस जंजाल से मुक्त रखें। सरल, सहज व सामान्य जीवन जीएँ। अपेक्षा व उपेक्षा से दूर रहें, क्योंकि यह संसार दु:खालय है। जीवन अनमोल है और हर पल को अंतिम जानकर जीएँ। पता नहीं, यह हंसा तब उड़ जाएगा। खाली हाथ तू आया है/ खाली हाथ तू जाएगा। ‘जितना दिल साफ रखा/ उतना हम गुनहगार हो गए।’ परंतु हमें यही सोचना है कि जीवन यात्रा बहुत छोटी है। हमें तेरी-मेरी अर्थात् निंदा-स्तुति के जाल में नहीं फँसना है ।भले ही हम पर कितने ही इल्ज़ाम लगाए जाएं। झूठ के पाँव नहीं होते और सत्य सात परर्दों के पीछे से भी उजागर हो जाता है। संघर्ष अखरता ज़रूर है, लेकिन बाहर से सुंदर व भीतर से मज़बूत बनाता है।

समय और समझ दोनों को दोनों एक साथ किस्मत वालों को मिलते हैं, क्योंकि अक्सर समय पर समझ नहीं आती और समझ आने पर समय निकल चुका होता है। सो! दस्तूर-ए- दुनिया को समझिए, पर अपने मन को मालिन मत होने दें। ‘ज़िंदगी में समझ में आ गई तो अकेले में मेला/ समझ में नहीं आई तो मेले में अकेला।’ सो! चिंतन-मनन कीजिए और प्रसन्नता के भाव से ज़िंदगी बसर कीजिए। शिकायतें तज, शुक्रिया करें और जो मिला है, उसी में संतोष से रहें। यह जीवन व समय बहुत अनमोल है, लौट कर आने वाला नहीं। हर लम्हे को अंतिम साँस तक खुशी से जी लें।

© डा. मुक्ता

माननीय राष्ट्रपति द्वारा पुरस्कृत, पूर्व निदेशक, हरियाणा साहित्य अकादमी

संपर्क – #239,सेक्टर-45, गुरुग्राम-122003 ईमेल: drmukta51@gmail.com, मो• न•…8588801878

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – कविता ☆ कैंसर हॉस्पिटल ☆ श्रीमति लतिका बत्रा ☆

(पुकारा है ज़िन्दगी को कई बार -Dear CANCER … ये पुस्तक है कैंसर से संघर्ष और जीजिविषा की श्रीमति लतिका बत्रा जी की आत्मकथात्मक दास्तान। श्रीमति लतिका बत्रा जी के ही शब्दों में – “ये पुस्तक पढ़ कर यदि एक भी व्यक्ति का जीवन के प्रति दृष्टिकोण सकरात्मकता से रौशन हो जाये तो अपना लिखा सफल मानूँगी।”
आज प्रस्तुत है उनकी ही कविता – “कैंसर हॉस्पिटल”। कैप्टन प्रवीण रघुवंशी जी ने इस कविता का अंग्रेजी भावानुवाद Oncology Sanatorium” शीर्षक से किया है।)
आप इस कविता का भावानुवाद इस लिंक पर क्लिक कर पढ़ सकते हैं। 👉 Oncology Sanatorium – Captain Pravin Raghuvanshi, NM  

? कविता – कैंसर हॉस्पिटल – श्रीमति लतिका बत्रा ? ?

?

जीवन को लेकर दौड़ती – भागती सड़क

उस पार–                                                           

गदराये गुलमोहर और गेरुए पलाश

और

एक भव्य इमारत।

पसरी है एक अभिशप्त सृष्टि

और मृत्यु की वर्तनी

काँच के विशालकाय स्वचालित द्वारों की

कोई देहरी है ही नहीं

फिर भी,

लाँघ कर चले आये हैं भीतर

क्षोभ और ग्लानियों से भरे

सैंकड़ों संतप्त चेहरे

देहें कैद हैं युद्धबंदियों सी

ढो़ रहे हैं सभी  –

अभिशापित कीटों से भरे बंद बोरे

अतीत और वर्तमान के सारे

कलुषित कर्मों की व्यथा भरे ।

चिपके हैं आत्म वंचनाओं के कफ़न

जीवन की हर आस को कुतर कर ।

रोगी हैं सब ।

कुछ सद्यः परिव्राजकों से

घुटे सिर

परिनिर्वाणाभिमुख नहीं ,

अवस्थित है — उपालम्भ

पीड़ाओं से संतप्त।

भोग कर आये हैं जो

संघाती व्यथाओं का विस्तार

उसी में लौटने को विकल हैं

प्रकांड अभिलिप्साएँ ।

 *

कुछ योद्धा — दृढ़ – संकल्पी

भीमाकार विचित्र अद्भुत मशीनों को

साधते —

नील वस्त्र धारी ,

वीतरागी निर्लिप्त कर्मठ

यांत्रिक मानव

आदतन कर्मरत

निर्वस्त्र मांसल रोगी देहें

बाँध कर उन मशीनों में,

जाँचते-

टटोलते रोग

कामुकता – जुगुप्सा —

हर भाव है निषिद्ध यहाँ —

हर द्वार पर उकेरी गई है पट्टिका

 “प्रवेश  प्रतिबंधित “

 *

गले में स्टेथस्कोप डाले

धवल कोट धारी

शपथ बद्ध हैं—

नहीं होते द्रवित विचलित कंपित

विशिष्ट योग्यताओं का ठप्पा लगा है

 वेदना संवेदना पर

जिस की परिधि में हर देह  है बस एक

” ऑब्जेक्ट “

 *

ठसाठस भरे हैं लोग पर —

कोई भी वेदना – संयुक्त नहीं है

संवेदना से ।

अनुभूतियों के फफूँद लगे बीजों से

उपजती नहीं सहानुभूतियाँ

 *

अपनी संपूर्ण विचित्रता समेटे

औचक ही कहीं, कभी दिख जाती है

संभ्रमित जीवन वृत्तियाँ

जब

गुलाबी कोट पहने एक स्वप्नद्रष्टा

स्वयंमुग्धा नर्स दिख जाती है

कोहनियों भर

सुनहरा लाल चूड़ा पहने ….

जिजीविषा का आभा मंडल

बुहारता चलता है

उसके कदमों के नीचे

मृत्यु के इस शहर का हर काला साया ।

 *

बाकी…

वृत्तियाँ तो सभी कर्मरत हैं यहाँ

छटपटाता हुआ पीड़ाओं से

युद्धरत है हर कोई – द्रवित – विगलित

दर्द  —

सधन मृत्यु का

चश्मदीद गवाह बना बैठा है हर चेहरा

प्रतीक्षारत —

आशाओं के दरदरे हाथों में थाम कर

एक चुटकी ज़िन्दगी।

 *

कैंसर हॉस्पिटल है ये ।

?

© श्रीमति लतिका बत्रा   

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

English Literature – Poetry ☆ – ‘Oncology Sanatorium’ ☆ Captain Pravin Raghuvanshi, NM ☆

Captain Pravin Raghuvanshi, NM

(Captain Pravin Raghuvanshi —an ex Naval Officer, possesses a multifaceted personality. He served as a Senior Advisor in prestigious Supercomputer organisation C-DAC, Pune. He was involved in various Artificial Intelligence and High-Performance Computing projects of national and international repute. He has got a long experience in the field of ‘Natural Language Processing’, especially, in the domain of Machine Translation. He has taken the mantle of translating the timeless beauties of Indian literature upon himself so that it reaches across the globe. He has also undertaken translation work for Shri Narendra Modi, the Hon’ble Prime Minister of India, which was highly appreciated by him. He is also a member of ‘Bombay Film Writer Association’.

We present an English Version of Mrs. Latika Batra’s Hindi poetry “कैंसर हॉस्पिटल.  We extend our heartiest thanks to the learned author Captain Pravin Raghuvanshi Ji (who is very well conversant with Hindi, Sanskrit, English and Urdu languages) for this beautiful translation and his artwork.)

(Famous book of Mrs Latika Batra “पुकारा है ज़िंदगी को कई बारDear Cancer)

? Oncology Sanatorium ? Captain Pravin Raghuvanshi, NM ??

(Here’s the saga of Mrs Latika Batra… A real-life story based on her personal life-experience… She defeated the Cancer in her resolute battle against it… faced countless challenges… some owing to dreaded disease while other ones due to the human negligence… Ultimately, she emerged victorious…! Salute to her fighting spirit…!)

?

On the farthest end of the road,

adorned with the Gulmohar and

bright ochre-coloured flowering

palash trees, stands  a  haughty  

gigantic  skyscraper,  on  a  lush

green sprawling landscaped  field,

known as the  “Cancer Hospital..!”

An  abominable world is laid out there

Where death manifests its remorseless

face,  routinely putting a full  stop to

countless,  –otherwise  happy  lives…

 *

On the entrance, there’s no threshold

at its  huge  glass automatic doors

A sea of humanity, -traumatized with

agonisingly crestfallen countenance,

fill  up  the  vast  entrance  hall,

wherein countless animated bodies

are imprisoned  there like hordes of

battle  weary  prisoners  of  war…

 *

Laden with unbearable weights of

worries,  hopelessness;  as  if  they 

are carrying heavy sacks of loathful

abominable insects on their shoulders

 *

As if,  the outcome of all their tainted

deeds of past Karma are manifesting

in the excruciating pain and suffering

The shrouds of self-defeating faith,

an invisible placard of diffidence is

stuck around their necks, gnawing

away  the  last  ray  hope  of  life.

 *

All are ailing; yes, sick to their

inner core,  in  the  clutches  of

cancer, totally  indisposed  off,

in the realm of utter despair…

 *

Like a group of monks, wandering

around with their clean shaven heads

but  not  in  the  quest  of Nirvana,

Their  loathsum  state  defines the

precarious  condition  they  are  in…

Agony, despair, unbearable pain

Those who have experienced the

vastness of their sufferings are

accompanying  them,  with  the

hope against the hopes to return

to  some semblance  of  normalcy…

 *

But  some  defiant never-say-die

warriors, with their steely resolve

are also there, determined not to be

vanquished, till their last breath…

 *

Operating huge, strange and

monstrous machines, are those

operators, –the robotic humans,

wearing gleaming blue outfits,

Dispassionate, detached, but

hardworking  like  machines…

 *

Routinely engaged in their standard  

procedures of binding unclothed, barely

fleshy, sick bodies in those machines, as

they keep probing and diagnosing diseases

 *

Carnality, debauchery, amorousness and

every perverted emotion is forbidden here —

Every door here reflects a signage to be

followed  as  gospel: “Entry Prohibited”

 *

Donning a white coat wearing a stethoscope

around the neck with nonchalant look in eyes

are supremely experienced skilled doctors

who are bound by oath to serve the humanity

They are not moved, disturbed, or shaken

They have endowed special abilities on

deciphering the pain sensation & symptoms

In their kingdom every patient is an ‘object’

 *

People  here, are  packed  to  the  brim but

apparently  no  one  is  connected  through

pain  or  sympathy  with  each  other, as the

adage  goes: “Sympathy  does  not  grow

out  of fungus-infested seeds of feelings!”

 *

Confused life cycles are seen somewhere,

sometimes, with all their strangeness.

 *

When a dreaming, self-obsessed nurse

wearing a pink coat is seen, with golden

bangles  reaching  up  to  her  elbows…

The unfazed  ‘will to live’  sweeps  away

the  dark  shadow  of  this  ‘hamlet  of

death’  right  beneath  her  feet.

 *

The rest of the instincts are playing their

roles scrupulously as everyone is fighting

with his agony, melting in excruciating pain.

 *

Every  face  present is  an eyewitness to  the

impending death, awaiting for the eternal rest

But,  still  holding their faith is a  pinch  of  life  

in  the  providential hands of unending hope..!

 *

Yes,  this  is  the  cancer  hospital,  with  a  

conundrum,  is  it  sanatorium  or  hospice?

The answer remains: it depends on the will to

fight  to stay alive or just surrender meekly..!

?

~ Pravin Raghuvanshi

© Captain Pravin Raghuvanshi, NM

Pune

≈ Editor – Shri Hemant Bawankar/Editor (English) – Captain Pravin Raghuvanshi, NM ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – पुस्तक समीक्षा ☆ संजय दृष्टि – कविता के आर-पार : शोधकर्ता- डॉ. रजनी रणपिसे ☆ समीक्षक – श्री संजय भारद्वाज ☆

श्री संजय भारद्वाज

(श्री संजय भारद्वाज जी – एक गंभीर व्यक्तित्व । जितना गहन अध्ययन उतना ही  गंभीर लेखन।  शब्दशिल्प इतना अद्भुत कि उनका पठन ही शब्दों – वाक्यों का आत्मसात हो जाना है।साहित्य उतना ही गंभीर है जितना उनका चिंतन और उतना ही उनका स्वभाव। संभवतः ये सभी शब्द आपस में संयोग रखते हैं  और जीवन के अनुभव हमारे व्यक्तित्व पर अमिट छाप छोड़ जाते हैं।  हम आपको प्रति रविवार उनके साप्ताहिक स्तम्भ – संजय उवाच शीर्षक  के अंतर्गत उनकी चुनिन्दा रचनाएँ आप तक  पहुँचा रहे हैं। सप्ताह के अन्य दिवसों पर आप उनके मनन चिंतन को  संजय दृष्टि के अंतर्गत पढ़ सकते हैं। आज से प्रत्येक शुक्रवार हम आपके लिए श्री संजय भारद्वाज जी द्वारा उनकी चुनिंदा पुस्तकों पर समीक्षा प्रस्तुत करने का प्रयास करेंगे।)

? संजय दृष्टि –  समीक्षा का शुक्रवार # 11 ?

?कविता के आर-पार : शोधकर्ता- डॉ. रजनी रणपिसे ?  समीक्षक – श्री संजय भारद्वाज ?

पुस्तक- कविता के आर-पार : कवि दुष्यंतकुमार

विधा- लघु शोध

शोधकर्ता- डॉ. रजनी रणपिसे

? तुम्हारी कहन-मेरी कहन  श्री संजय भारद्वाज ?

शाश्वत प्रश्न है, ‘मनुष्य लिखता क्यों है?’ स्थूल रूप से माना जाता है कि लेखक या कवि अपनी पीड़ा से मुक्त होने के लिए लिखता है। कभी-कभार वह अपनी प्रसन्नता को विस्तार देने के लिए भी लिखता है। लेखन, भावनात्मक विरेचन है। अगला प्रश्न है कि पाठक किस प्रकार की रचना को श्रेष्ठ मानता है? जिस रचना के भावों, पात्रों, स्थितियों को पाठक अपने भावविश्व के निकट पाता है, उसे बेहतर मानता है। जब रचनाकार के सृजन की व्यक्तिगत लघुता, पाठक की अनुभूति के साथ तादात्म्य स्थापित करती है, अनगिनत पाठकों की सह-अनुभूति पाती है तो प्रभुता में परिवर्तित हो जाती है। समय साक्षी है कि वहीं शब्दकार सफल हुआ जिसने लघुता से प्रभुता की यात्रा की।

दुष्यंतकुमार उन रचनाकारों में से हैं जिन्होंने जीवन की अल्पावधि में ही यह उपलब्धि हासिल की। इस अपूर्व प्रतिभावान कवि ने छोटे-से जीवन में विशेषकर हिंदी ग़ज़ल को नई ऊँचाइयों पर पहुँचाया। वे उन कवियों में रहे जिनकी पारंपरिक विषयों से मुक्त कराके ग़ज़ल का विस्तार करने में महत्वपूर्ण भूमिका रही। यही कारण था कि दुष्यंतकुमार की ग़ज़ल में आम आदमी अपनी समस्याओं की झलक देखने लगा।

देखना, प्रकृति द्वारा सामान्यतया सबको एक समान मिला वरदान है। देखना एक होते हुए भी, विधाता ने प्रत्येक को दृष्टि अलग-अलग दी। लेखक/ कवि अपनी स्थितियों, अपने परिवेश, अपने भाव विश्व और अपनी वैचारिकता से उपजी दृष्टि से किसी विषय को शब्द देता है। पाठक / अनुसंधानकर्ता अपनी दृष्टि से उस रचना को अपनी तरह से समझने का प्रयास करता है। भिन्न-भिन्न पाठकों / अनुसंधानकर्ताओं यह प्रयास किसी रचनाकार की रचनाओं के अनुशीलन को जन्म देता है।

‘कविता के आर-पार : कवि दुष्यंतकुमार’ डॉ. रजनी रणपिसे द्वारा दुष्यंतकुमार की कविताओं का अनुशीलन है। डॉ. रणपिसे स्वयं कवयित्री हैं। उन्हें हिंदी साहित्य के अध्यापन का लम्बा अनुभव है। आशा की जानी चाहिए कि उनका व्यापक दृष्टिकोण दुष्यंतकुमार की कविता के चेतन तत्वों और समष्टि भाव की तार्किक मीमांसा करने में सफल रहेगा। बकौल स्वयं दुष्यंतकुमार-

अपाहिज व्यथा को वहन कर रहा हूँ,

तुम्हारी कहन थी, कहन कर रहा हूँ।

डॉ. रजनी रणपिसे को हार्दिक शुभकामनाएँ।

© संजय भारद्वाज  

नाटककार-निर्देशक

अध्यक्ष– हिंदी आंदोलन परिवार सदस्य– हिंदी अध्ययन मंडल, पुणे विश्वविद्यालय, एस.एन.डी.टी. महिला विश्वविद्यालय संपादक– हम लोग पूर्व सदस्य– महाराष्ट्र राज्य हिंदी साहित्य अकादमी ☆   ट्रस्टी- जाणीव, ए होम फॉर सीनियर सिटिजन्स 

मोबाइल– 9890122603

संजयउवाच@डाटामेल.भारत

writersanjay@gmail.com

संपादक – हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय ≈

Please share your Post !

Shares

हिंदी साहित्य – व्यंग्य ☆ तोहफा दो तो ऐसा दो… ☆ सुश्री इन्दिरा किसलय ☆

सुश्री इन्दिरा किसलय

☆ व्यंग्य ☆ तोहफा दो तो ऐसा दो… ☆ सुश्री इन्दिरा किसलय ☆

तोहफा दो तो ऐसा दो

… कि दिल गार्डन गार्डन हो जाये।किसी भी “पालतू तोते” से पूछेंगे तो यही जवाब मिलेगा।अगर पूछें कि किताब का तोहफा कैसा रहेगा, तो वह “हरी मिर्च” खाने लगेगा।किताबें पढ़ने के लिये होती हैं कहेंगे तो वह तोतापंती पर उतर आयेगा–नादां!किताबें देखने के लिये होती हैं जैसे अखबार।

सब कुछ उल्टा पुल्टा होते देखकर तोते ने बरबस “जसपाल भट्टी” की याद दिला दी।

साहित्यकार होने के नाते साहित्य जगत में किताबों के ओहदे की छानबीन जरूरी है। “सौजन्य प्रतियों” का हश्र किसी से छिपा नहीं है। पाने वाला भुरभुरी नज़र से छूकर शेल्फ में अनंतकाल के लिये “नज़रबंद” कर देता है। न वो “प्रेयसी “होती है न “पत्नी”। या फिर भड़कीली पैकिंग के साथ अगले की ओर सरका दी जाती है। वह भी यही करता है। महाजनो येन गतः स पंथाः।

सवाल इसलिए भी मौजूं है, क्योंकि सुनते हैं एक उपमुख्य मंत्री ने कहा है कि जनता जनार्दन, मंत्रियों को तोहफे में सिर्फ किताबें और कलम ही प्रदान करें। वे “फिलाॅसफर किंग “की धारणा को बल दे रहे हैं। फूलों का क्या है- वे क्षणजीवी हैं। श्रीफल की चटनी कब तक खायेंगे। ठंडी में गर्मी का एहसास दिलानेवाली शालें  बदन पर लादे कब तक घूमेंगे।

लगता है लेखक पाठक बिरादरी में विचरण करनेवाला विचार मंत्रीजी ने “हाइजैक” कर लिया। समस्त भाषाओं में रचित किताबों के कान खड़े हो गये। उनकी चिन्ता वाजिब थी। क्या पता मंत्री कलंत्री, किताबों के साथ जाने कैसा सलूक करें। लिहाजा उन्होंने विमर्श के लिये एक आपातकालीन गोष्ठी आयोजित की।

“अंग्रेजी-किताब” ने कहा– हमें, पठनीयता का संकट नहीं है। लगभग दो तिहाई दुनिया अंग्रेजी जानती है।और फिर विक्रम सेठ, शशि थरूर,अरुंधति, रस्किन बांड, रूश्दी, नायपाॅल, और चेतन भगत की किताबें हाथों हाथ बिक जाती हैं। सभी पाना चाहते हैं। जनता टनों के हिसाब से खैरात में हमें नहीं बाँटती।

“हिन्दी-किताब”  लाल पीली होकर बोली- तुमने तो ऐसा हमला किया कि सवाल ही गायब हो गये। ऑफेन्स इज़ द बेस्ट डिफेंस। यहां पठनीयता के संकट पर नहीं मंत्रीजी के विचार पर मंथन हो रहा है। महान मंत्रीजी अपनी भाषा में शपथ तक नहीं पढ़ पाते वो अंग्रेजी किताबें पढ़ेंगे। उनपर नज़र डालने की जहमत तक न उठायेंगे।

—-वे चाहे जो करें। पोस्टमार्टम करें या बेच दें। उनकी मर्जी।

—–कैसी मर्जी। किताबों का घोर अपमान। किताबों के लिये जंगल कटते हैं। स्याही खर्च होती है। लेखक दिल की ढिबरी जलाकर उजाला करता है फिर लिखता है।मंत्रियों को पढ़ना होगा।

—-उन्हें रिबन काटने, लंबी लंबी फेंकने और घूमा घूमी से फुर्सत मिले तब ना।

—-“प्रादेशिक भाषा की किताबें “अब तक “साइलेंट मोड” में पड़ी थीं। अकस्मात उनमें हलचल होने लगी। वे बोलीं–हमारी हालत तो तुम सबसे ज्यादा खस्ता है।

अंग्रेजी ने उन्हें तुच्छ नज़र से देखा।

हिन्दी- किताब ने चर्चा को पटरी पर लाने के लिये कहा–भैंस के आगे बीन बजाना, साँप को दूध पिलाना, जैसे मुहावरे हमने इसी दिन के लिये सहेजे हैं।

प्रादेशिक किताब बोली– हम क्यों चिन्ता में घुलकर सींक हुये जा रहे हैं। हमने सुना– वो कहते हैं “न पढ़ेंगे न पढ़ने देंगे।” जनता भारी मात्रा में किताबें भेंट करेगी तो हो सकता है उन्हें “साइलोज” बनाने पड़ें। न बना पाये तो दीमकें खा खाकर बुद्धिजीवी बन जायेंगी।

हिन्दी किताब ने कहा– अरे कुछ कलम पर भी तो बोलो।मंत्रियों को चवन्नी छाप कलम तो कोई देगा नहीं। सोने की होगी या हीरे जड़े होंगे। मंत्री इन्हें बाँटने से रहे।

——गोष्ठी की अध्यक्षता करते हुये “कोरी किताब” ने  ध्यानपूर्वक सारे प्वाइंट्स नोट किये और इस नतीजे पर पहुंची कि– मंत्रीजी को” टेलीप्राॅम्प्टर” भेंट किये जायें। और पेनों (कलम) को राष्ट्र हित में बेच देना चाहिए।

सभी की सहमति पाकर कोरी -किताब ने अपनी सिफारिशें उप मुख्य मंत्रीजी तक पहुंचा दीं।

©  सुश्री इंदिरा किसलय 

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ रचना संसार # 19 – ग़ज़ल – अब मुख़्तसर करेगें… ☆ सुश्री मीना भट्ट ‘सिद्धार्थ’ ☆

सुश्री मीना भट्ट ‘सिद्धार्थ’

(संस्कारधानी जबलपुर की सुप्रसिद्ध साहित्यकार सुश्री मीना भट्ट ‘सिद्धार्थ ‘जी सेवा निवृत्त जिला एवं सत्र न्यायाधीश, डिविजनल विजिलेंस कमेटी जबलपुर की पूर्व चेअर हैं। आपकी प्रकाशित पुस्तकों में पंचतंत्र में नारी, पंख पसारे पंछी, निहिरा (गीत संग्रह) एहसास के मोती, ख़याल -ए-मीना (ग़ज़ल संग्रह), मीना के सवैया (सवैया संग्रह) नैनिका (कुण्डलिया संग्रह) हैं। आप कई साहित्यिक संस्थाओं द्वारा पुरस्कृत एवं सम्मानित हैं। आप प्रत्येक शुक्रवार सुश्री मीना भट्ट सिद्धार्थ जी की अप्रतिम रचनाओं को उनके साप्ताहिक स्तम्भ – रचना संसार के अंतर्गत आत्मसात कर सकेंगे। आज इस कड़ी में प्रस्तुत है आपकी एक अप्रतिम ग़ज़ल – अब मुख़्तसर करेगें… 

? रचना संसार # 19 – ग़ज़ल – अब मुख़्तसर करेगें … ☆ सुश्री मीना भट्ट ‘सिद्धार्थ’ ? ?

ख़ुद की नज़र लगी है अपनी ही ज़िन्दगी को

ज़िंदा तो हैं मगर हम तरसा किये ख़ुशी को

महफूज़ ज़िन्दगानी घर में भी अब नहीं है

पायेगा भूल कैसे इंसान इस सदी को

 *

कैसी वबा जहाँ में आयी है दोस्तों अब

हालात-ए-हाजरा में भूले हैं हम सभी को

 *

हमदर्द है न कोई ये कैसी बेबसी है

ले आसरा ख़ुदा का बैठे हैं बंदगी को

 *

गर्दिश की तीरगी है आँखों में भी नमी है

उल्फ़त को ढूँढते थे पाया है दिल्लगी को

 *

अब मुख़्तसर करेगें हम ज़ीस्त का ये किस्सा

पैग़ाम-ए-इश्क़ देगें हम रोज आदमी को

 *

वहदानियत को उस की मीना न दो चुनौती

रहमत ख़ुदा की देखो मिलती है हर किसी को

© सुश्री मीना भट्ट ‘सिद्धार्थ’

(सेवा निवृत्त जिला न्यायाधीश)

संपर्क –1308 कृष्णा हाइट्स, ग्वारीघाट रोड़, जबलपुर (म:प्र:) पिन – 482008 मो नं – 9424669722, वाट्सएप – 7974160268

ई मेल नं- meenabhatt18547@gmail.com, mbhatt.judge@gmail.com

≈ संपादक – हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकश पाण्डेय ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ साहित्य निकुंज #247 ☆ भावना के दोहे ☆ डॉ. भावना शुक्ल ☆

डॉ भावना शुक्ल

(डॉ भावना शुक्ल जी  (सह संपादक ‘प्राची‘) को जो कुछ साहित्यिक विरासत में मिला है उसे उन्होने मात्र सँजोया ही नहीं अपितु , उस विरासत को गति प्रदान  किया है। हम ईश्वर से  प्रार्थना करते हैं कि माँ सरस्वती का वरद हस्त उन पर ऐसा ही बना रहे। आज प्रस्तुत हैं भावना के दोहे)

☆ साप्ताहिक स्तम्भ  # 247 – साहित्य निकुंज ☆

☆ भावना के दोहे ☆ डॉ भावना शुक्ल ☆

पीहर की  सुधियाँ बढ़ी, आया जब त्यौहार ।

माँ बाबुल अब हैं नहीं, भीग  रहा है प्यार।।

*

भादों की है भावना, बरसे सावन  प्यार।

कहना तुम सबसे यही, आए हैं त्योहार।।

*

सावन ने मुझसे कहा, गाओ कजरी गीत।

मिलने साजन आ रहे, यही प्यार की रीत।।

*

बदरी काली छा गई, खूब हुई बरसात।

बरस रहा है प्यार तो, समझो ऐसी बात।।

*

कंठ पपीहे का हरा, रटे  हमेशा प्यास।

स्वाति बूँद की चाह में, बस पानी की आस।।

© डॉ भावना शुक्ल

सहसंपादक… प्राची

प्रतीक लॉरेल, J-1504, नोएडा सेक्टर – 120,  नोएडा (यू.पी )- 201307

मोब. 9278720311 ईमेल : bhavanasharma30@gmail.com

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares