योग-साधना LifeSkills/जीवन कौशल ☆ Silence! Laughter Session is ON! – Video #12 ☆ Shri Jagat Singh Bisht

Shri Jagat Singh Bisht

(Master Teacher: Happiness & Well-Being, Laughter Yoga Master Trainer, Author, Blogger, Educator, and Speaker.)

 ☆ Silence! Laughter Session is ON! ☆ 

Video Link >>>>

LAUGHTER YOGA: VIDEO #12

Silent Laughter is a powerful cardio-vascular exercise that relieves stress instantly, boosts immune system and produces feel good hormones known as endorphins. It is cathartic, massages internal organs and induces deep breathing from the diaphragm.

Silent Laughter is a laughter exercise where we laugh silently without making any sound. The laughter is vigorous but there is no sound. You may use facial expressions and hand gestures to articulate your laughter. It’s more fun than other laughter exercises because the more you try to suppress the sound of laughter, the more difficult and hilarious it becomes until everyone burst out laughing loud.

It’s a powerful cardio-vascular exercise, alleviates stress and induces deep breathing from the diaphragm. Silent laughter is cathartic and boosts our immune system. It produces copious amounts of feel good hormones known as endorphins. Gentle laughter massages all our internal organs thoroughly.

First of all, one needs to cultivate childlike playfulness and get prepared to laugh for no reason. Then, the laughter needs to be sustained for 5-10 minutes before going into Laughter Meditation. You become quieter and relax – laughing less and less outwardly but more and more of your laughter is inwardly.

Our Fundamentals:

The Science of Happiness (Positive Psychology), Meditation, Yoga, Spirituality and Laughter Yoga
We conduct talks, seminars, workshops, retreats, and training.
Email: [email protected]

A Pathway to Authentic Happiness, Well-Being & A Fulfilling Life! We teach skills to lead a healthy, happy and meaningful life.

Please feel free to call/WhatsApp us at +917389938255 or email [email protected] if you wish to attend our program or would like to arrange one at your end.

Jagat Singh Bisht : Founder: LifeSkills

Master Teacher: Happiness & Well-Being; Laughter Yoga Master Trainer
Past: Corporate Trainer with a Fortune 500 company & Laughter Professor at the Laughter Yoga University.
Areas of specialization: Behavioural Science, Positive Psychology, Meditation, Five Tibetans, Yoga Nidra, Spirituality, and Laughter Yoga.

Radhika Bisht ; Founder : LifeSkills  
Yoga Teacher; Laughter Yoga Master Trainer

Please share your Post !

Shares

आध्यात्म/Spiritual – श्रीमद् भगवत गीता – पद्यानुवाद – दशम अध्याय (12-13) प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध

श्रीमद् भगवत गीता

हिंदी पद्यानुवाद – प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’

दशम अध्याय

( अर्जुन द्वारा भगवान की स्तुति तथा विभूति और योगशक्ति को कहने के लिए प्रार्थना )

 

अर्जुन उवाच

 

परं ब्रह्म परं धाम पवित्रं परमं भवान्‌।

पुरुषं शाश्वतं दिव्यमादिदेवमजं विभुम्‌।।12।।

आहुस्त्वामृषयः सर्वे देवर्षिर्नारदस्तथा ।

असितो देवलो व्यासः स्वयं चैव ब्रवीषि मे ।।13।।

अर्जुन ने कहा –

परब्रम्ह अतिपावन परमधाम गुणवान

आप निरंतर दिव्य हैं आदिदेव भगवान।।12।।

सब ऋषियों ने आपका नारद देवल व्यास

कहा यही है असित ने और स्वतः भी आप।।13।।

      

भावार्थ :  अर्जुन बोले- आप परम ब्रह्म, परम धाम और परम पवित्र हैं, क्योंकि आपको सब ऋषिगण सनातन, दिव्य पुरुष एवं देवों का भी आदिदेव, अजन्मा और सर्वव्यापी कहते हैं। वैसे ही देवर्षि नारद तथा असित और देवल ऋषि तथा महर्षि व्यास भी कहते हैं और आप भी मेरे प्रति कहते हैं॥12-13॥

 

Thou art the Supreme Brahman, the supreme abode (or the supreme light), the supreme purifier, the eternal, divine Person, the primeval God, unborn and omnipresent.।।12।।

 

All the sages have thus declared Thee, as also the divine sage Narada; so also Asita, Devala and Vyasa; and now Thou Thyself sayest so to me.।।13।।

 

प्रो चित्र भूषण श्रीवास्तव ‘विदग्ध’

ए १ ,विद्युत मण्डल कालोनी, रामपुर, जबलपुर

[email protected]

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ तन्मय साहित्य # 33 – नर्मदा – नर्मदा, मातु श्री नर्मदा ☆ डॉ. सुरेश कुशवाहा ‘तन्मय’

डॉ  सुरेश कुशवाहा ‘तन्मय’

(अग्रज  एवं वरिष्ठ साहित्यकार  डॉ. सुरेश कुशवाहा ‘तन्मय’ जी  जीवन से जुड़ी घटनाओं और स्मृतियों को इतनी सहजता से  लिख देते हैं कि ऐसा लगता ही नहीं है कि हम उनका साहित्य पढ़ रहे हैं। अपितु यह लगता है कि सब कुछ चलचित्र की भांति देख सुन रहे हैं।  आप प्रत्येक बुधवार को डॉ सुरेश कुशवाहा ‘तन्मय’जी की रचनाएँ पढ़ सकेंगे। आज के साप्ताहिक स्तम्भ  “तन्मय साहित्य ”  में  प्रस्तुत है  अग्रज डॉ सुरेश  कुशवाहा जी द्वारा रचित  माँ नर्मदा वंदना  “ नर्मदा – नर्मदा, मातु श्री नर्मदा। )

☆  साप्ताहिक स्तम्भ – तन्मय साहित्य  # 33☆

☆ नर्मदा – नर्मदा, मातु श्री नर्मदा ☆  

 

नर्मदा – नर्मदा, मातु श्री नर्मदा

सुंदरम, निर्मलं, मंगलम नर्मदा।

 

पूण्य  उद्गम  अमरकंट  से  है  हुआ

हो गए वे अमर,जिनने तुमको छुआ

मात्र दर्शन तेरे पुण्यदायी है माँ

तेरे आशीष हम पर रहे सर्वदा। नर्मदा—–

 

तेरे हर  एक कंकर में, शंकर बसे

तृप्त धरती,हरित खेत फसलें हंसे

नीर जल पान से, माँ के वरदान से

कुलकिनारों पे बिखरी, विविध संपदा। नर्मदा—–

 

स्नान से ध्यान से, भक्ति गुणगान से

उपनिषद, वेद शास्त्रों के, विज्ञान से

कर के तप साधना तेरे तट पे यहाँ

सिद्ध होते रहे हैं, मनीषी सदा। नर्मदा—–

 

धर्म ये है  हमारा, रखें स्वच्छता

हो प्रदूषण न माँ, दो हमें दक्षता

तेरी पावन छबि को बनाये रखें

दीप जन-जन के मन में तू दे मां जगा। नर्मदा—–

 

© डॉ सुरेश कुशवाहा ‘तन्मय’

जबलपुर, मध्यप्रदेश

मो. 989326601

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ कवितेच्या प्रदेशात # 35 – पिंपळवृक्ष ☆ सुश्री प्रभा सोनवणे

सुश्री प्रभा सोनवणे

(आज प्रस्तुत है सुश्री प्रभा सोनवणे जी के साप्ताहिक स्तम्भ  “कवितेच्या प्रदेशात” में  उनकी  बीस वर्ष पूर्व लिखी हुईअतिसुन्दर  कविता  “पिंपळवृक्ष .  सुश्री प्रभा जी की  यह कविता मुझे निःशब्द करती हैं, कोई भी टिपण्णी करने से । कविता में दादी माँ का कथन  – “माँ को बच्चे कीओर  इस  तरह एकटक नहीं देखना चाहिए” ही  अपने आप में एक कविता है। अठारह – बीस वर्षों में बच्चे का शरीर ही नहीं अपितु परिवार भी वृक्ष की तरह बढ़ जाता है।  शेष आपका दृष्टिकोण कुछ और हो सकता है। सन्दर्भ विचारार्थ  तथा उसमें निहित साहित्यिक अनुभव भी अपने आप में एक अविस्मरणीय  ऐतिहासिक दस्तावेज है। इस अतिसुन्दर कविता के लिए  वे बधाई की पात्र हैं। उनकी लेखनी को सादर नमन ।  

मुझे पूर्ण विश्वास है  कि आप निश्चित ही प्रत्येक बुधवार सुश्री प्रभा जी की रचना की प्रतीक्षा करते होंगे. आप  प्रत्येक बुधवार को सुश्री प्रभा जी  के उत्कृष्ट साहित्य का साप्ताहिक स्तम्भ  – “कवितेच्या प्रदेशात” पढ़ सकते  हैं।)

☆ साप्ताहिक स्तम्भ – कवितेच्या प्रदेशात # 35 ☆

☆ पिंपळवृक्ष ☆ 

(बावीस वर्षापूर्वी ची कविता  (मृगचान्दणी मधून))

झोळीत झोपलेल्या,

तुझ्या गोलमटोल, गोब-या गोब-या..

तीट लावलेल्या

चेह-या वरून आणि सुकुमार  अंगावरून…

फिरून फिरून नजर फिरविताना पाहून…

आजी म्हणाली एकदा,

“आईनं असं एकटक पाहू नये बाळाकडे”

आज ताडमाड वाढलेल्या,

तुझ्या सडसडीत शरीरयष्टीकडे पहाताना-

तूच म्हणतोस..

“बघ किती वाळलोय ना मी ?

तुझं लक्षच नाही माझ्या कडे”

आणि मग तरळून गेला नजरे समोरून….

गेल्या अठरा वीस वर्षाचा इतिहास…

तसं फार लक्षपूर्वक वाढवलंच नाही तुला,

तरीही वाढलास तू-

स्वयंभू सळसळत्या पिंपळवृक्षासारखा !

परवा म्हटलं कुणीतरी-

“तुमचा मुलगा बाणेदार आहे!”

तेव्हा आठवलं पुन्हा…

आजीचं वाक्य –

“आईनं असं एकटक पाहू नये बाळाकडे”

 

☆ विचारार्थ ☆

माझा आवडता शेर विनोद खन्ना यांनी रेडिओ वर ऐकवलेला,

कंधा न देना मेरी मैय्यत को

कही जी न उठे सहारा पाकर

शाळेत असताना ऐकलेला साहिर लुधियानवी यांचं” तलखियाँ” हे पुस्तक विकत घेऊन वाचलं होतं! मीनाकुमारी ची शायरी आवडायची!

इलाही जमादारांशी ओळख झाली, आणि गझल जास्त आवडायला लागली, बालगंधर्व च्या कॅफेटेरियात इलाहींना ऐकलं आणि आपण कविता करणं सोडून द्यावं असं वाटलं, इतकी मी त्यांच्या गझल ऐकून भारावले होते!

इलाही अनेकदा घरी यायचे गझल ऐकवायचे,माझ्या कविता ऐकायचे, ते म्हणाले होते, तुम्ही “आपकी नजरोने समझा  ……ही गझल गुणगुणत रहा तुम्हाला गझल सुचेल! पण तसं झालं नाही!

इलाहींच्या प्रभावाने मीनल बाठे व शरद पाटील  गझल लिहू लागले! मी मीनल बाठे बरोबर सुरेश भट यांना भेटायला गेले तेव्हा मी गझल लिहित नव्हते, पण सुरेश भटांनी मला कविता म्हणायला सांगितलं आणि माझ्या मुक्तछंदातल्या पिंपळवृक्ष या कवितेला सुरेख दाद दिली!

पुढे मीनल ने क्षितीज ही गझलप्रेमी संस्धा काढली त्यात मी होते या संस्थेची पहिली बैठक इलाही यांच्या उपस्थितीत झाली त्यात मी माझी पहिली गझल सादर केली होती  १९९३ साली—-त्यातले दोन शेर  …

का असे डोळ्यात पाणी पावलांनो

स्वैर आभाळी तुम्हा का वाव नाही

आणि

संपता आयुष्य माझे भेटण्या ये

मरण यात्रेला कुणा मज्जाव नाही

माझ्या पहिल्या गझल ला ही कुणी इस्लाह केला नाही, या गझल च्या पहिल्या शेरात वृत्त चुकलं होतं, शरद पाटील ने सांगितले पहिल्या शेरात गडबड आहे, काय गडबड आहे ते त्याला सांगता आले नाही, मलाही कळलं नाही मी माझ्या पहिल्या कविता संग्रहात तशीच छापली आहे. पुढे डाॅ राम पंडित यांचे लेख वाचून लगावली, वृत्त वगैरे समजलं मग तो शेर माझा मीच दुरूस्त केला!

 मी खुप ढोबळमानाने गझल लिहू लागले पण नंतर कळले त्या वृत्तबद्ध आहेत, माझा फार अभ्यास नाही पण माझ्या गझल लेखनाने मला खुप समाधान दिलं आहे! काही काही शेर तर माझं मलाच आश्चर्य वाटतं मी कसे लिहिले असतील!

पण माझ्या सर्व गझला सहज सुलभ सुचलेल्या, मी आटापिटा कधीच केला नाही इस्लाह करून घेतला नाही या क्षेत्रात कुणीही गुरू नाही, मानायचंच झालं तर डाॅ राम पंडित यांचे लेख हेच गुरू! गझल समजली, हातून लिहून झाली. काही काळ एक झपाटले पण आलं! देवप्रिया वृत्तातली एक गझल नाशिकला किशोर पाठक यांना ऐकवली ते म्हणाले, “छान आहे पण गझल मध्ये अडकून पडू नकोस!”

गझल हा काव्यप्रकार सुंदरच आहे खरोखर ती वृत्तीच असावी, पण मुक्तछंदातली कविता ही जबरदस्त असते! गझल, वृत्तबद्ध कविता, मी फार अभ्यासू नसूनही हाताळता आले हे खुप छान वाटतं…..पण प्रत्येक कवीला गझल रचताच आली पाहिजे असं काही नाही, प्रत्येक कवीचा पिंड वेगवेगळा असतो!

हल्ली मला वैभव जोशी च्या गझल खुप आवडतात!

बोलला सायलेंटली पण जाब मागत राहिला

रात्रभर माझ्या उशाशी फोन वाजत राहिला

 

                 – वैभव जोशी

 

© प्रभा सोनवणे

“सोनवणे हाऊस”, ३४८ सोमवार पेठ, पंधरा ऑगस्ट चौक, विश्वेश्वर बँकेसमोर, पुणे 411011

मोबाईल-९२७०७२९५०३,  email- [email protected]

 

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – मनन चिंतन ☆ संजय दृष्टि – ढाई आखर प्रेम का ☆ श्री संजय भारद्वाज

श्री संजय भारद्वाज 

(श्री संजय भारद्वाज जी – एक गंभीर व्यक्तित्व । जितना गहन अध्ययन उतना ही  गंभीर लेखन।  शब्दशिल्प इतना अद्भुत कि उनका पठन ही शब्दों – वाक्यों का आत्मसात हो जाना है।साहित्य उतना ही गंभीर है जितना उनका चिंतन और उतना ही उनका स्वभाव। संभवतः ये सभी शब्द आपस में संयोग रखते हैं  और जीवन के अनुभव हमारे व्यक्तित्व पर अमिट छाप छोड़ जाते हैं।  हम आपको प्रति रविवार उनके साप्ताहिक स्तम्भ – संजय उवाच शीर्षक  के अंतर्गत उनकी चुनिन्दा रचनाएँ आप तक  पहुँचा रहे हैं। सप्ताह के अन्य दिवसों पर आप उनके मनन चिंतन को  संजय दृष्टि के अंतर्गत पढ़ सकते हैं। ) 

☆ संजय दृष्टि  – ढाई आखर प्रेम का

(वैलेंटाइन डे’ के संदर्भ में  संजय उवाच के विशेष आख्यान- आमंत्रण से साभार)

प्रेम- जो एक सूत्र में संयुक्त करे।

प्रेम- जो बंधनों से मुक्त करे।

प्रेम- जिसमें परमानुभूति का वास है।

प्रेम- जिसमें परमानंद का निवास है।

प्रेम- निर्मल, उज्ज्वल, शुद्ध भावना है।

प्रेम- ईश्वर तक पहुँचने की संभावना है।

 

©  संजय भारद्वाज, पुणे

☆ अध्यक्ष– हिंदी आंदोलन परिवार  सदस्य– हिंदी अध्ययन मंडल, पुणे विश्वविद्यालय  संपादक– हम लोग  पूर्व सदस्य– महाराष्ट्र राज्य हिंदी साहित्य अकादमी ☆ ट्रस्टी- जाणीव, ए होम फॉर सीनियर सिटिजन्स 

मोबाइल– 9890122603

[email protected]

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – आलेख ☆ गांधी चर्चा # 14 – हिन्द स्वराज से (गांधी जी और शिक्षा) ☆ श्री अरुण कुमार डनायक

श्री अरुण कुमार डनायक

(श्री अरुण कुमार डनायक जी  महात्मा गांधी जी के विचारों केअध्येता हैं. आप का जन्म दमोह जिले के हटा में 15 फरवरी 1958 को हुआ. सागर  विश्वविद्यालय से रसायन शास्त्र में स्नातकोत्तर की उपाधि प्राप्त करने के उपरान्त वे भारतीय स्टेट बैंक में 1980 में भर्ती हुए. बैंक की सेवा से सहायक महाप्रबंधक के पद से सेवानिवृति पश्चात वे  सामाजिक सरोकारों से जुड़ गए और अनेक रचनात्मक गतिविधियों से संलग्न है. गांधी के विचारों के अध्येता श्री अरुण डनायक वर्तमान में गांधी दर्शन को जन जन तक पहुँचानेके लिए कभी नर्मदा यात्रा पर निकल पड़ते हैं तो कभी विद्यालयों में छात्रों के बीच पहुँच जाते है. 

आदरणीय श्री अरुण डनायक जी  ने  गांधीजी के 150 जन्मोत्सव पर  02.10.2020 तक प्रत्येक सप्ताह  गाँधी विचार, दर्शन एवं हिन्द स्वराज विषयों से सम्बंधित अपनी रचनाओं को हमारे पाठकों से साझा करने के हमारे आग्रह को स्वीकार कर हमें अनुग्रहित किया है.  लेख में वर्णित विचार  श्री अरुण जी के  व्यक्तिगत विचार हैं।  ई-अभिव्यक्ति  के प्रबुद्ध पाठकों से आग्रह है कि पूज्य बापू के इस गांधी-चर्चा आलेख शृंखला को सकारात्मक  दृष्टिकोण से लें.  हमारा पूर्ण प्रयास है कि- आप उनकी रचनाएँ  प्रत्येक बुधवार  को आत्मसात कर सकें.  आज प्रस्तुत है इस श्रृंखला का अगला आलेख  “हिन्द स्वराज से  (गांधी जी और शिक्षा)”.)

☆ गांधी चर्चा # 14 – हिन्द स्वराज से  (गांधी जी और शिक्षा) ☆

गांधीजी ने ‘हिन्द स्वराज’ में शिक्षा को लेकर मुख्यतया मातृभाषा में शिक्षा, नीति शास्त्र व धर्म की शिक्षा पर जोर दिया। उन्होंने अक्षर ज्ञान मात्र को शिक्षित होना नहीं माना। वे हिन्दी भाषा के पक्षधर दीखते हैं तो साथ ही साथ किसी अन्य क्षेत्रीय भाषा को सीखने की सलाह भी देते हैं। वे अंग्रेजी शिक्षा के भी विरोधी नहीं हैं। वे मानते हैं कि अंग्रेजी शिक्षा बिलकुल लिए बिना अपना काम चला सकें ऐसा समय अब नहीं रहा। बहुत सारे विषयों / शास्त्रों में पारंगत होने की भावना के भी वे खिलाफ हैं।

गांधीजी ने ‘हिन्द स्वराज’ में अपने शिक्षा संबंधी विषयों पर अपने विचारों विशेषकर नई तालीम ,बुनियादी शिक्षा, उच्च शिक्षा, नए विश्वविद्यालय, प्रौढ़ शिक्षा, धार्मिक शिक्षा, पाठ्य पुस्तकें, अध्यापक, स्वावलम्बी शिक्षा, स्त्रियों की शिक्षा आदि पर समय समय पर अपने विचार  यंग इंडिया, हरिजनसेवक और रचनात्मक कार्यक्रम संबंधी अपने लेखों के माध्यम से प्रस्तुत किये हैं।

नई तालीम पर गांधीजी कहते हैं कि बच्चों को बचपन से ही परिश्रम का गौरव सिखाना चाहिए। उनके अनुसार बुद्धिपूर्वक किया जाने वाला श्रम ही सच्ची प्राथमिक या प्रौढ़ शिक्षा है। अक्षर ज्ञान मात्र न तो शिक्षा है और न ही उसका अंतिम लक्ष्य। वे बच्चों में ऐसी  दस्तकारी की कला विकसित करने के पक्षधर जिसे बाज़ार में बेचा जा सके। वे निशुल्क और अनिवार्य प्राथमिक शिक्षा के सिद्धांत को लागू करना चाहते हैं। गांधीजी बच्चों को उपयोगी उद्योग के शिक्षण के माध्यम से उनका शारीरिक, मानसिक तथा आध्यात्मिक विकास करना चाहते हैं।

बुनियादी शिक्षा के द्वारा वे चाहते हैं कि बच्चे आदर्श नागरिक बने। वे चाहते हैं कि शिक्षा गाँव की जरूरतों के हिसाब से दी जाय। वे पूरी शिक्षा को स्वावलम्बी बनाने पर जोर देते हैं। वे सारी तालीम विद्यार्थी की प्रांतीय भाषा में देने के पक्षधर हैं। वे बच्चों को साम्प्रदायिक धार्मिक शिक्षा तो कतई नहीं देना चाहते। बुनियादी शिक्षण से बच्चे उद्योग धंधे में निपुण होकर आदर्श नागरिक बनेगें ऐसा गांधीजी का सोचना था।

उच्च शिक्षा के लिए गांधीजी का मानना था कि यह राष्ट्रीय आवश्यकताओं के अनुकूल होनी चाहिए। उद्योगपति अपनी अपनी आवश्यकताओं के अनुसार स्नातकों के शिक्षण प्रशिक्षण का खर्च स्वयं उठायें। मेडिकल कालेज अस्पताल में खोले जाएँ और धनिक वर्ग इनके संचालन हेतु धन मुहैया कराये। स्नातक केवल उपरी ज्ञान प्राप्त न करें वरन उनमे व्यवहारिक अनुभव भी होना चाहिए।

नए विश्वविद्यालय खोले जाने को लेकर भी गांधीजी ने 1947 में हरिजन में लिखे अपने लेख में कतिपय चिंताएं प्रगट की थी। वे प्रांतीय भाषाओं में शिक्षण हेतु नए विश्वविद्यालय खोले जाने के पक्षधर हैं। नए विश्वविद्यालय खोले जाने के पहले वे पर्याप्त संख्या में प्रांतीय भाषा में शिक्षण देने वाले स्कूल और कालेज खोले जाने की वकालत करते हैं। पूर्व व पश्चिम के ज्ञान को लेकर वे एक संतुलन बनाए रखने के पक्षधर हैं। वे मानते हैं कि विश्वविद्यालय में धन की जगह अच्छे शिक्षकों का भण्डार होना चाहिए और उनकी स्थापना दूरदर्शिता के साथ होनी चाहिए। वे विश्वविद्यालयों की स्थापना के लिए शासन से धन मुहैया कराने के पक्षधर नहीं हैं।

जन साधारण में व्याप्त निरक्षरता गांधीजी के अनुसार देश का कलंक है। प्रौढ़ शिक्षा के माध्यम से गांधीजी ग्रामीण जन समूह को देश के विषय में और अधिक जानकारी तथा राजनीतिक तालीम देने के पक्षधर हैं। निरक्षर ग्रामीणों को वे ऐसा ज्ञान सिखाना चाहते हैं जो उनके रोजमर्रा के जीवन में काम आये जैसे चिठ्ठी-पत्री लिखना और पढ़ना।

गांधीजी धार्मिक शिक्षा पर भी बहुत जोर देते थे। वे मानते हैं कि धार्मिक शिक्षा के अभाव में हमारे देश की आध्यात्मिकता समाप्त हो जायेगी। उनका विश्वास इस तथ्य पर आधारित है कि सभी धर्मों की बुनियादी नीति एक समान है। धार्मिक शिक्षा के पाठ्यक्रम में सभी धर्मों के सिद्धांतों का समावेश होना चाहिए।

संक्षेप में कहें तो हम अभी तक शिक्षा के ऊपर प्रयोग ही करते आ रहे हैं, कोई स्पष्ट शिक्षा नीति अभी तक की सरकारें दे नहीं पायी हैं।

 

©  श्री अरुण कुमार डनायक

42, रायल पाम, ग्रीन हाइट्स, त्रिलंगा, भोपाल- 39

(श्री अरुण कुमार डनायक, भारतीय स्टेट बैंक से सेवानिवृत्त अधिकारी हैं  एवं  गांधीवादी विचारधारा से प्रेरित हैं। )

Please share your Post !

Shares

English Literature – Poetry ☆ Sharadiyata ☆ Captain Pravin Raghuvanshi, NM

Captain Pravin Raghuvanshi, NM

(We are extremely thankful to Captain Pravin Raghuvanshi Ji for sharing his literary and artworks with e-abhivyakti.  An alumnus of IIM Ahmedabad, Capt. Pravin has served the country at national as well international level in various fronts. Presently, working as Senior Advisor, C-DAC in Artificial Intelligence and HPC Group; and involved in various national-level projects.

We present an English Version of Shri Sanjay Bhardwj’s Hindi Poetry “शारदीयता” published previously as ☆ संजय उवाच –शारदीयता  We extend our heartiest thanks to Captain Pravin Raghuvanshi Ji for this beautiful translation.)

☆ Sharadiyata ☆

Some thinkers call Indian philosophy a philosophy of ‘Naman’, the venerative obeisance, while European philosophy is defined as ‘Manan’, a philosophy of meditative contemplation.

In fact, the inherent educative prowess in  the human beings motivates them to meditate on the incredibly intriguing structure of the universe and the unique role of every variable creation in the universe.  As this meditation progresses, a feeling of gratitude and singularity arises towards the Creator and His creation. The culmination of this feeling is total surrender of mind, body and intellect which results in the salutations of the exiguity to the sovereignty of the supremacy.

Naman is the step ahead of contemplation.  Manan encompasses the Naman.

Manan and Naman are Advaita* in the philosophical parlance.  The root word in both is the ‘Man’, the mind.  If ‘N’ comes as a suffix to make it as Manan, then the mind starts ‘contemplating’.  If ‘N’ joins as a prefix to become Naman, then the feeling of salvation is awakened through devotional obeisances.

The merging of Manan and Naman, confluence of contemplation and obeisances has the potential of transforming the autumn into spring.  Man becomes a wayfarer of Anandpath, the  path of the eternal bliss, by turning his sight into the vision.

Let me share an old reference.  At the time of Partition of India, a Sikh family  reached Delhi from Lahore with great difficulty.  An elderly woman, a married son, daughter-in-law, little granddaughter and a son of marriagable age. Somehow they managed to find a shelter to hide themselves near a mosque in a Muslim colony in Delhi.  While the elderly woman was in Lahore, she used to  visit a nearby Gurdwara Sahib daily to pay her obeisances, and then only partake her food.  The sons knew this routine of the mother but found themselves helpless in this situation to find a Gurudwara.  The next morning the two sons set out in search of work.  After returning in the evening,  the elder son said, “Biji, I have found out a gurudwara but it is far away. We will try to find a house near that gurudwara, till then you offer your distant prayers from here only.”

Mother said, “I have already done my prayers.” ..

“Where?”, asked the shocked son.

“Here, nearby”, said the mother as she pointed in a particular direction. “But, Biji, that is a mosque”, said the son.

“It may be a mosque for them. For me it is my Master’s house”, the mother replied in forceful manner.

Shardiyata**, which changes the sight into vision, always remains awakened in us.

≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡  ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡ ≡  ≡ ≡

Advaita*  

Principle of the spiritual realization in Hindu tradition, that refers to the true self, Atman, is the same as the highest metaphysical Reality (Brahman).

Sharadiyata **

Goddess Saraswati’s another name is Sharada who is the goddess of knowledge, music, art, wisdom, and learning. ‘Sharadiyata’  refers to the knowledge which liberates every human being from bondages and fetters.  Teaches to be free, develops a sense of equality.  To invoke  underlying virtues of Ma Sharada is the ‘Sharadiyata.’

© Captain Pravin Raghuvanshi, NM
Pune

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – कविता ☆ भोजपुरी कविता – रोटी ☆ श्री सूबेदार पाण्डेय “आत्मानंद”

श्री सूबेदार पाण्डेय “आत्मानंद”

(आज प्रस्तुत है श्री सूबेदार पाण्डेय “आत्मानंद” जी द्वारा रचित  बदलते हुए ग्राम्य परिवेश पर आधारित एक अतिसुन्दर भोजपुरी कविता – रोटी । इस रचना के सम्पादन के लिए हम कैप्टन प्रवीण रघुवंशी जी के हार्दिक आभारी हैं । )

(प्रत्येक रविवार श्री सूबेदार पाण्डेय जी  की धारावाहिक उपन्यासिका  “पगली माई  –  दमयंती“ पढ़ना न भूलें)

☆ भोजपुरी कविता –  रोटी 

रोटी में जान हौ रोटी  में परान हौ,
 गरीबन के भूख मिटावत बा रोटी।
  लड़िका सयान हो या बुढ़वा जवान हो,
    सबके पेटे क आग बुझावत बा रोटी।
चाहे दाता हो, या भिखारी हो,
 चाहे  बड़कल अधिकारी हो
  या नामी-गिरामी नेता हो ,
    सबही के देखा नचावत हौ रोटी।
गेहूं क रोटी औ मडुआ क रोटी,
 बजड़ी क रोटी अ घासि क रोटी।
  रोटी के रूप अनेकन देखा,
    अपमान क रोटी त मान क रोटी।
रोटी खातिर रात दिन बुधई, किसानी करें,
 रोटी खातिर राजा-रंक घरे-घरे भरै पानी।
  नित नया इतिहास बनावत  हौ रोटी,
    भूखि क मतलब समझावत हवै रोटी।
देखा केहू सबके बांटत हौ रोटी,
 न केहू के तावा पर आंटत हौ रोटी ।
  रोटी की चाह में सुदामा द्वारे-द्वारे घूमें,
    राणा खाये नाही पाये घासि क रोटी।
जब से जहान में अन्न क खेती भईल,
 तब से ही बनत बा बाड़ै  में भोजन रोटी।
  काग भाग सराहल  जाला,
    छिनेले जो हरि हाथ से रोटी।
इंसान रोटी क रिस्ता पुराना बाड़ै,
 सुबह शाम दूनौ जून खाये चाहै रोटी।
  जीवन क पहिली जरूरत हौ रोटी,
    जीवन क पहिली चाहत बा रोटी

-सुबेदार पांडेय “आत्मानंद”

संपर्क – ग्राम जमसार, सिंधोरा बाज़ार, वाराणसी – 221208

मोबा—6387407266

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य ☆ साप्ताहिक स्तम्भ – कृष्णा साहित्य # 11 ☆ कविता – कठिन पंथ साहित्य-सृजन ☆ श्रीमती कृष्णा राजपूत ‘भूमि‘

श्रीमती कृष्णा राजपूत ‘भूमि’  

श्रीमती कृष्णा राजपूत ‘भूमि’ जी  एक आदर्श शिक्षिका के साथ ही साहित्य की विभिन्न विधाओं जैसे गीत, नवगीत, कहानी, कविता, बालगीत, बाल कहानियाँ, हायकू,  हास्य-व्यंग्य, बुन्देली गीत कविता, लोक गीत आदि की सशक्त हस्ताक्षर हैं। विभिन्न पुरस्कारों / सम्मानों से पुरस्कृत एवं अलंकृत हैं तथा आपकी रचनाएँ आकाशवाणी जबलपुर से प्रसारित होती रहती हैं। आज प्रस्तुत है  एक भावप्रवण कविता  “कठिन पंथ साहित्य-सृजन।)

☆ साप्ताहक स्तम्भ – कृष्णा साहित्य  # 11 ☆

☆ कठिन पंथ साहित्य-सृजन ☆

 

तान सुनाते अधर-अधर

अधरों पर मुस्कान सुघर

 

प्रेम से दिल की खुलती गाँठ

बहते आँसू झर-झर-झर

 

सच्चाई को आँख दिखा

दुष्ट कर्म कहते हैं मर

 

कठिन पंथ साहित्य-सृजन

कवि कोमलता का दिलवर

 

ताल – सरोवर नद निर्झर

सुरभि समीरण लहर लहर

 

© श्रीमती कृष्णा राजपूत  ‘भूमि ‘

अग्रवाल कालोनी, गढ़ा रोड, जबलपुर -482002 मध्यप्रदेश

Please share your Post !

Shares

योग-साधना LifeSkills/जीवन कौशल ☆ Happiness Activity: Acting Like A Happy Person – Video #11 ☆ Shri Jagat Singh Bisht

Shri Jagat Singh Bisht

(Master Teacher: Happiness & Well-Being, Laughter Yoga Master Trainer, Author, Blogger, Educator, and Speaker.)

 ☆ Happiness Activity: Taking Care of Your Body: Acting Like A Happy Person ☆ 

Video Link >>>>

LAUGHTER YOGA: VIDEO #11

 

One of the happiness activities described by the positive psychologists for taking care of your body is acting like a happy person.

Laughter Yoga suits best in this category. It is voluntary laughter, for no reason, to create instant joy. It’s scientifically proven, easy to learn and a lot of fun.

It’s based on the principle: motion creates emotion. You act happy and you start feeling happy.

We demonstrate three laughter exercises – milk shake laughter, mobile laughter and hearty laughter – in this video. You can practice these any time and feel happier.

“Pretending that you are happy – smiling, engaged, mimicking energy and enthusiasm – not only can you earn some of the benefits of happiness (returned smiles, strengthened friendships, successes at work and school) but can actually make you happier.

“So go for it. Smile, laugh, stand tall, act lively and give hugs. Act as if you were confident, optimistic, and outgoing. You’ll manage adversity, rise to the occasion, create instant connections, make friends, influence people, and become a happier person.”

– SONJA LYUBOMIRSKY/ THE HOW OF HAPPINESS

Our Fundamentals:

The Science of Happiness (Positive Psychology), Meditation, Yoga, Spirituality and Laughter Yoga
We conduct talks, seminars, workshops, retreats, and training.
Email: [email protected]

A Pathway to Authentic Happiness, Well-Being & A Fulfilling Life! We teach skills to lead a healthy, happy and meaningful life.

Please feel free to call/WhatsApp us at +917389938255 or email [email protected] if you wish to attend our program or would like to arrange one at your end.

Jagat Singh Bisht : Founder: LifeSkills

Master Teacher: Happiness & Well-Being; Laughter Yoga Master Trainer
Past: Corporate Trainer with a Fortune 500 company & Laughter Professor at the Laughter Yoga University.
Areas of specialization: Behavioural Science, Positive Psychology, Meditation, Five Tibetans, Yoga Nidra, Spirituality, and Laughter Yoga.

Radhika Bisht ; Founder : LifeSkills  
Yoga Teacher; Laughter Yoga Master Trainer

Please share your Post !

Shares