मराठी साहित्य – इंद्रधनुष्य ☆ आजि पुस्तकाचा दिनु…. भाग – २… ☆ प्रस्तुती – सुश्री विभावरी कुलकर्णी ☆

सुश्री विभावरी कुलकर्णी

🌈 इंद्रधनुष्य 🌈

☆ आजि पुस्तकाचा दिनु…. भाग – २… ☆ प्रस्तुती – सुश्री विभावरी कुलकर्णी ☆

सगळे आनंदाचे प्रेक्षणीय क्षण अनुभवत मुख्य पुस्तक दालनात प्रवेश केला. आणि कुठे जाऊ हा प्रश्नच पडला. कारण समोर फारच मोठे पुस्तकांचे मायाजाल होते. लगेच लक्षात आले, हे एक दिवसाचे काम नव्हे. एकदा माणूस आत शिरला की किमान ४/५ तास हरवून जाईल. इतकी मोठी तीन दालने त्यात सातशे स्टॉल्स. एका फेरीत एक दालनही नीट बघून होणार नाही याचा अंदाज आला. शेवटी एक बाजू ठरवून आत शिरले. पहिलेच स्वागत  जुन्या जिव्हाळ्याच्या  पुणे मराठी ग्रंथालय याच्या स्टॉल वर झाले. तिथे उपस्थित जाणत्या मंडळींनी लगेच नावानिशी ओळखले. आणि “अष्टदीप – लेखक श्री. विश्वास देशपांडे यांच्या पुस्तक परीक्षणाचे पारितोषिक मिळालेल्या तुम्हीच ना?” असे स्वागत झाले. मग त्यांच्या समवेत छायाचित्रे काढली गेली. थोड्या गप्पा अर्थातच पुस्तकांच्या विषयी झाल्या. आणि पुढचे स्टॉल खुणावत असलेले दिसले. प्रत्येक स्टॉल व तेथील पुस्तके आपल्याला खुणावत असलेले दिसत होते.

प्रत्येक स्टॉलवर व्यवस्थित स्वागत व आवश्यक ती माहिती सांगणे होत होते.  विशेष म्हणजे स्टॉल वर ३/४ खुर्च्या तर काही ठिकाणी टेबल पण दिसले. आणि त्यावर बसून मंडळी पुस्तक उघडून बघण्याचा आनंद घेत असलेली दिसली. स्टॉल मध्ये गेल्यावर त्या पुस्तकांना हातात घेताना फार समाधान व आनंद होत होता. ऑनलाईन पुस्तके मगवताना या आनंदाला पारखे झालो आहोत याची खंत वाटली. 

सर्वात कौतुक वाटले  ते पाठ्यपुस्तकांच्या स्टॉल वर. सर्व इयत्तांची पुस्तके एकाच छताखाली दिसली. व  आपण शिकवलेली सगळीच पुस्तके बघायला मिळाली. आपल्या संविधानाची मूळ प्रत एका स्वतंत्र दालनात दिसली. त्याच्या वरील स्वाक्षरी असलेल्या पानाचा फोटो काढता येत होता. आणि ग्रुप फोटो सुद्धा काढता येत होता. त्याच्या जवळच

शिवरायांचा सिंहासनावर बसलेला तर कट आऊट इतका सुंदर, की प्रत्यक्ष शिवराय या महोत्सवाचे साक्षीदार आहेत असेच वाटत होते. सर्व वाचलेला  शिवइतिहास आठवला. त्या भारावलेल्या इतिहासाची मनात उजळणी होत असतानाच समोर दिसला पु. ल. यांचा हसरा पुतळा. जणू तेही कोण काय वाचत आहे,काय चाळत आहे? हे आपल्या दृष्टीतून बघत असावेत. आणि सगळे बघून काही मिश्किल लिहिणार असे दृष्य डोळ्या समोर येत होते. ते विचार मनात घोळतच होते तोच समोर साक्षात हातात शिवपिंड घेतलेल्या पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर यांचा पुतळा दिसला आणि नतमस्तक झाले! आश्चर्य म्हणजे तेथे असलेली मंडळी मोठ्या नम्रतेने “चप्पल बाहेर काढून आत या”, असे सांगत होते. तेथे आत प्रविष्ट झाल्यावर त्यांचे चरित्र चित्ररूपाने लावलेले दिसले. खूप छान वाटले. मात्र तेथे त्यांच्या विषयीची पुस्तके  उपलब्ध नव्हती. म्हणून थोडी निराशाच झाली. 

लगेच समोरच हॅपी थॉटस हे दालन दिसले. मग काय सरश्री यांची सगळी पुस्तके एकाच ठिकाणी बघून फारच हरखून गेले. तेथील मंडळी खूप छान माहिती देत होती. पुस्तके शोधायला मदत करत होती. आणि तिथेच टेबल,खुर्ची याची व्यवस्था असल्याने चर्चाही करता येत होती.

किती विविध साहित्य! विविध भाषेतील साहित्य! ज्याला ज्याची आवड तो ते पुस्तक घेऊन बघत होता.

मुलांच्या साठी स्वतंत्र दालने, विविध रंगीबेरंगी पुस्तके, चित्र साहित्य! शालेय सहली बरोबर आलेल्या मुलांच्या हातात चांदोबा,किशोर, या बरोबरच शामची आई, स्वामी, छावा अशी पुस्तके दिसत होती. किती सुंदर दृश्य!! 

मी तर वय विसरून तेच बघत बसले. 

स्टॉलच्या शेवटी एक सुंदर स्टेज व खुर्च्या दिसल्या. चौकशी केल्यावर समजले तिथे  लेखक आपल्या भेटीला येत होते. त्यांच्याशी बोलता येत होते. 

गर्दी तर होती. पण त्याला एक शिस्त होती. सगळे जणू एका आनंद सोहळ्याला उपस्थित असावे असे वाटत होते. बंदोबस्त खूप होता. पण त्यातील महिला पोलिस आपल्या बाळांना घेऊन पुस्तक खरेदी करताना दिसत होत्या. खूप कौतुक वाटले त्यांचे!

विविध शाळांची मुले व शिक्षक दिसत होते. कॉलेज मधील तरुणाई दिसत होती. अक्षरशः आबाल वृद्ध दिसत होते. कॉलेज युवती सिनियर असणाऱ्यांना मदत करताना दिसत होत्या. इतके फिरून पाय बोलायला लागले होते. पण एका कॉलेज युवतीने बसायला लगेच स्वतःची खुर्ची दिली आणि मला अचंबित केले. बहुतेक वातावरणाचा परिणाम असावा. एकंदर सर्व वातावरण संस्कारी, सकारात्मक दिसत होते.

यात गंमत म्हणजे व्यसनी लोक जसे एका ठिकाणी सापडतात तसे पुस्तक वाचनाचे व्यसन असणारे पण सापडले आणि आपली इथे भेट होणारच! अशी वाक्ये पण झाली. पुस्तकांवर चर्चाही झाली. 

एकूणच  पुस्तक महोत्सव हा एक सोहळाच झाला होता. वाचन संस्कृती लोप पावत आहे, याला उत्तर मिळाले आहे असे मनात आले. या सगळ्यात बाल चित्रपट मात्र बघता आला नाही. आणि बाहेरूनच त्याचा फलक बघावा लागला.

बरेच दिवस मनात रेंगाळणारी पुस्तके हाताळून खरेदी करता आली याचा खूप आनंद व समाधान मनात घेऊन परतले. 

अशा महोत्सवाची कल्पना मांडणारे व ती साकार करणारे सर्वांना शतशः धन्यवाद ! आणि हा असा महोत्सव दर वर्षी अनुभवायला मिळावा ही मनापासूनची इच्छा! 

समाप्त

©  सुश्री विभावरी कुलकर्णी

सांगवी, पुणे

मोबाईल नंबर – ८०८७८१०१९७

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – वाचताना वेचलेले ☆ मी आता पुस्तक वाचत नाही… कवी – अज्ञात ☆ प्रस्तुती – सौ. शुभदा भास्कर कुलकर्णी ☆

सौ. शुभदा भास्कर कुलकर्णी (विभावरी)

📖 वाचताना वेचलेले 📖

🌼 मी आता पुस्तक वाचत नाही… कवी – अज्ञात ☆ प्रस्तुती – सौ. शुभदा भास्कर कुलकर्णी ☆

 मी हल्ली 

पुस्तकं नाही

माणसंच वाचतोय ! 

 

पुस्तकं महाग झालीयत

माणसं स्वस्त. 

 

शिवाय,

सहज सगळीकडे उपलब्ध असतात 

माणसं. 

 

बरीचशी चट्कन वाचून होतात

कधी कधी मात्र 

खूप वेळ लागतो 

समजायला. 

 

काही तर 

आयुष्यभर कळत नाहीत ! 

 

सगळ्या साईजची 

सगळ्या विषयांची.

 

छोटी माणसं, मोठी माणसं

चांगली माणसं, खोटी माणसं. 

 

आपली माणसं, दूरची माणसं

दूर गेलेली माणसं, जवळची माणसं. 

 

दु:खी माणसं, कष्टी माणसं 

कोरडी माणसं, उष्टी माणसं 

 

बोलकी बडबडी, बोलघेवडी माणसं

निमग्न, तिरसट, मूडी माणसं. 

 

पाठीवर थाप मारणारी

हातावर टाळ्या मागणारी

थरथरत्या हाताने

घट्ट धरून ठेवणारी. 

 

मोजकं बोलणारी कविता-माणसं

कादंबरीभर व्यथा माणसं. 

 

सतत माईक घेऊन ओरडणारी माणसं

डोळ्यांनी मौन सोडणारी माणसं. 

 

काहींच्या वेष्टनात मजकूरच नाही

काहींच्या मजकुरात विषयच नाही

 

वर्षामागे वर्ष पानं जातात गळत

काहींची प्रस्तावनाच संपत नाही ! 

 

पुस्तकांचं एक बरं असतं

कितीही काळ गेला तरी

मजकूर कधी बदलत नाही

 

माणसांचं काय सांगू

वेष्टन, आकार

विषय, मजकूर 

सारंच बदलत बदलत 

शेवटी वाचायला 

माणूसच उरत नाही.

 

तरीही शब्द शब्द 

वाचतोे मी माणसं,

पानापानातून

वेचतोे मी माणसं………!!!

लेखक : अज्ञात 

संग्राहिका – शुभदा भास्कर कुलकर्णी (विभावरी)

कोथरूड-पुणे.३८.

मो.९५९५५५७९०८ 

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

मराठी साहित्य – पुस्तकांवर बोलू काही ☆ हुंदक्यांचा गाव (कविता संग्रह) –  कवी : श्री नरेंद्र वानखेडे  ☆ परिचय  प्रा. भरत खैरकर☆

प्रा. भरत खैरकर

? पुस्तकावर बोलू काही?

☆ हुंदक्यांचा गाव (कविता संग्रह) –  कवी : श्री नरेंद्र वानखेडे  ☆ परिचय  प्रा. भरत खैरकर 

पुस्तक : हुंदक्यांचा गाव ( कवितासंग्रह )

कवी : नरेंद्र सीताराम वानखेडे 

साधा भोळा भाव “हुंदक्याचा गाव”…

“अनुभवाचा वेचा” ह्या पहिल्या काव्यसंग्रहानंतर लगेचच दुसऱ्या वर्षी “हुंदक्याचा गाव “हा नरेंद्र सिताराम वानखेडे ह्या कवीचा काव्यसंग्रह आपल्या भेटीस आला आहे. पहिल्या काव्यसंग्रहाच्या वेळी थोडीशी बाल स्वरूपात असलेली कविता दुस-या संग्रहात पोक्त झाल्यासारखी वाटत आहे.

“हुंदक्यांचा गाव” मध्ये एकूण ८६ कविता आहेत. काव्यसंग्रहाच्या सुरुवातीला मित्रवर्य भरत खैरकर यांनी “अनुभवाचा वेचा”साठी लिहिलेला छोटेखानी अभिप्राय आहे.. त्यानंतर गजानन दिगंबर संगेकर ह्यांनी लिहिलेली प्रस्तावना व कवीचं मनोगत आहे.

महाराष्ट्र जलजीवन प्राधिकरणात काम करणारा हा कवी.. वेळ मिळेल तसा आपला गाव.. तिथली माणसं.. परिसर.. ऑफिस.. व्यक्ती.. नातेवाईक.. श्रध्दास्थानं.. इत्यादी सह जगण्याचा प्रयत्न करताना दिसत आहे.. त्यामध्ये जे काही त्याला सुचतंय.. दिसतंय.. किंवा रुचतंय.. ते सारं त्यानं जमेल तसं कवितेच्या रूपात मांडण्याचा प्रयत्न केला आहे.

भौतिक सुखाला सुख समजण्याच्या वृत्तीमुळे माणसाला सुख मिळत नाही त्यातून तो प्रचंड निराशेच्या आहारी गेला आहे. असं कवीच ठाम मत आहे. मनुष्य हीच जात मानणारा हा कवी आहे. त्याला “वसुधैव कुटुम्बकम” असावं असं वाटतं. माणसाला काय हवं हे सांगत असताना तो प्रेमाचा भुकेला आहे. पाहुण्याला गडवाभर पाणी.. भिक्षुकाला भाकरी चटणी.. घायाळाला घोटभर पाणी.. एवढं “हवं आहे” असं त्याचं म्हणणं आहे.

अलीकडे रात्रीला अंगणात चांदणं पडत नाही ,ही खंत कवीची आहे. संग्रहातला कवी एकदम प्रामाणिक साधा भोळा सोबतच देवभोळाही आहे. इथेच करा इथेच भरा हा निसर्गाचा न्याय असं त्याचं म्हणणं आहे.. नव्हे ती वाचकाला समज आहे. स्वप्न आणि कष्टाचं नातं सांगताना स्वप्न आनंदी ठेवतात व कष्ट जिवंत ठेवतात असं त्यांचं म्हणणं आहे.

काव्यसंग्रह वाचताना ‘ चार कडव्याचीच कविता असते. ‘असं जणू कवीचं मत असावं असं वाटून गेल्याशिवाय राहत नाही.. कारण बऱ्याचश्या कविता ह्याच पठडीतल्या आहे.. जास्त कविता लिहिण्याच्या नादामध्ये.. एका विशिष्ट चाकोरीत अडकल्याचे आपण कवीला बघतो..

बहिणाबाईची जवळीक साधू पाहणारी “अरे संसार संसार.. कधी चढ कधी उतार” ही कविता आपण येथे वाचू शकतो. पैशामागे लागलं तर काय होऊ शकतं हे सांगताना “खूप धावू नको पैशासाठी.. समाधान ठेव काही सुखासाठी” असा सल्ला कवीचा आहे. १९८०च्या दशकातलं ग्रामीण जीवन ” जुनी श्रीमंती ” ह्या कवितेतून कवीने मांडली आहे. दिव्याखाली अभ्यास करणाऱ्यांचा तो जमाना आणि ती श्रीमंती किती मस्त होती! हे कवी या ठिकाणी दाखवून देतो. “बाप बोलतो” ही कविता बापाचं कुटुंब.. मूल.. पोरंबाळ.. त्यांचं शिक्षण.. त्यांची सुरक्षा.. त्यासाठी धडपडणार जीवन मांडत. तर “मुलास उद्देशून” ही कविता मुलाने बापजाद्याची परंपरा चालविली पाहिजे.. हे सांगताना “बापाच्या धनाभोवती मारू नको गुंडाळी”… तुझं जगणं तू जग.. असा सल्ला मुलाला देतो.. वाचकाला मिळतो. आई.. बाबा.. मुलं.. गाव.. नातेवाईक.. ऑफिसचे कर्मचारी.. इत्यादींमध्ये रमणारा कवी कुटुंब वत्सल वाटतो.. आईच्या व बापाच्या कष्टाची कदर असलेला कवी आपल्याही मुलाने तोच वारसा सांभाळावा ही आशा बाळगतो..

कवी जलसंधारण विभागात काम करत असल्याने थेंब थेंब पाण्यासाठी त्याचा जीव तळमळतो आहे.. त्यातून जलबचतीचे भान कुणालाही उरलं नाही आणि गाय व माय कशी पाण्यासाठी रानोरान भटकते आहे. हे वाचून वाचकाच्या डोळ्यात पाणी येत!

“आठवणीतले दिवस “जगत असताना कवीला बाल मैत्रिणी आठवते.. अजून मुलाबाळासाठी झटू नकोस.. स्वतःसाठी जग.. कशाला धरतेस पंख पाखरांचे.. उडू दे त्यांना.. त्यांच्या आकाशात.. कशाला बघतेस जुनी राजा राणीची चौकट असलेला फोटो.. जिंदगी फक्त चार पावले शिल्लक आहे.. हे लक्षात ठेव.. हे सांगणारा कवी अजूनही बालमैत्रिणीला विसरला नाही हे दिसतं! आपल्या सजनासाठी सजलेल्या “नवल परी”ला चार प्रश्न कवी विचारतो,तिही कविता फार छान झाली आहे.

आपल्या चिमुकल्या मुलीचं.. लेकीचं हळूहळू किलबिलत.. प्रौढ होणं.. तिचं बापाला लळा लावणं.. हे सारं आठवून कवी लेकीचं महत्त्व विशद करतो. संकटाच्या काळी कोणीच मदतीला येत नाही, ही लोक त-हा कवी लागोपाठच्या “हात सैल होताच” व “नजरेत आले “ह्या कवितेतून मांडतो.

मधेमध्ये गझल सदृश कविता लिहिण्याचा प्रयत्न कवीने केला आहे. मात्र अभ्यास कमी पडल्याने कवितेला पाहिजे तसा उठाव दिसत नाही.. तुत्यारी मधून बैलाच दुःख मांडणारा कवी प्राणीमात्रावर प्रेम करा हे शिकून जातो. निवृत्तीच्या वयात आलेला कवी ऑफिस मधील पीएफ आणि निवृत्तीनंतरची उलघाल दोन-तीन कवितेत मांडताना दिसतो. ” युद्धावर उत्तर फक्त बुद्धच आहे. ” असं ठाम मत कवीच आहे. सोबतच बाबासाहेब.. गौतम बुद्ध.. रमाई.. महात्मा फुले.. प्रजासत्ताक.. संविधान आणि देशप्रेम.. यांच महत्त्वही कवीने इतर कवितातून विशद केलं आहे.

कवीच्या गावाजवळ असलेल्या पारडसिंगा येथील सती अनुसया मातेचे महात्म्य कवीने नेमक्या शब्दात मांडलेल आहे. सोबतच सिंधुताई सपकाळ यांच्या अकस्मित मृत्यूनंतरचा विरह ” सिंधुमाई ” कवितेत कवीने मांडला आहे.. केवळ “मुठभर फुलांचा धनी” व्हावं एवढीशी आशा कवीला आपल्या जगण्यातून आहे… कवी स्वतःला खूप मोठा मान्यवर किंवा थोर समजत नाही.. ह्यातूनच.. कवीच साधं जगणं आणि आजूबाजूच्या भोवतालाशी समरसून जाणं लक्षात आल्यावर ” हुंदक्यांचा गाव “मधली कविता इतकी साधी.. सहज.. सोपी.. आणि भोळीभाबळी कां आहे ? हे वाचकाला समजून येतं.. थोडा इतर कवितांचा अभ्यास वाचन व वैचारिक व्याप्ती वाढवल्यास पुढच्या कविता अधिक चांगल्या व वाचकप्रिय झाल्याशिवाय राहणार नाही. कवीला पुढच्या वाटचालीस भरभरून शुभेच्छा..

परिचय –  प्रा. भरत खैरकर

संपर्क – बी १/७, काकडे पार्क, तानाजी नगर, चिंचवड, पुणे ३३. मो.  ९८८१६१५३२९

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ परिहार जी का साहित्यिक संसार # 271 ☆ व्यंग्य – एक प्यारा प्यारा जीव ☆ डॉ कुंदन सिंह परिहार ☆

डॉ कुंदन सिंह परिहार

(वरिष्ठतम साहित्यकार आदरणीय  डॉ  कुन्दन सिंह परिहार जी  का साहित्य विशेषकर व्यंग्य  एवं  लघुकथाएं  ई-अभिव्यक्ति  के माध्यम से काफी  पढ़ी  एवं  सराही जाती रही हैं।   हम  प्रति रविवार  उनके साप्ताहिक स्तम्भ – “परिहार जी का साहित्यिक संसार” शीर्षक  के अंतर्गत उनकी चुनिन्दा रचनाएँ आप तक पहुंचाते  रहते हैं।  डॉ कुंदन सिंह परिहार जी  की रचनाओं के पात्र  हमें हमारे आसपास ही दिख जाते हैं। कुछ पात्र तो अक्सर हमारे आसपास या गली मोहल्ले में ही नज़र आ जाते हैं।  उन पात्रों की वाक्पटुता और उनके हावभाव को डॉ परिहार जी उन्हीं की बोलचाल  की भाषा का प्रयोग करते हुए अपना साहित्यिक संसार रच डालते हैं।आज प्रस्तुत है आपका एक अप्रतिम व्यंग्य – ‘एक प्यारा प्यारा जीव‘। इस अतिसुन्दर रचना के लिए डॉ परिहार जी की लेखनी को सादर नमन।)

☆ साप्ताहिक स्तम्भ – परिहार जी का साहित्यिक संसार  # 271 ☆

☆ व्यंग्य ☆ एक प्यारा प्यारा जीव

मोहन बाबू को कुत्तों से ‘एलर्जी’ है। सड़क पर कुत्ते को आते देखते हैं तो साइड बदल देते हैं। आसपास कोई कुत्ता आ जाए तो तुरन्त हाथ में पत्थर लेकर ‘दूर-दूर’ करना शुरू कर देते हैं। जिन घरों में कुत्ते हैं उनमें प्रवेश करने से पहले गेट को खटखटाकर गृहस्वामी को बाहर बुला लेते हैं ताकि आदमी से पहले कुत्ते से मुलाकात न हो जाए। ऐसे घरों में भीतर बैठने पर अगर कुत्ता प्रेमवश उनके पास आकर उन्हें सूंघना-सांघना शुरू कर दे तो उनकी रीढ़ में डर की झुरझुरी दौड़ने लगती है और पांव अपने आप ज़मीन से ऊपर हवा में उठ जाते हैं। यह प्रेम-क्रीडा देर तक चली तो वे गुहार लगाना शुरू कर देते हैं, ‘अरे भाई, इसे पकड़ो।’ गृहस्वामी मित्र हुआ तो शिकायत भी कर देते हैं, ‘यह क्या बला पाल ली, यार। घर में बैठना मुश्किल है।’

मोहन बाबू का अपना मकान है। घर में सिर्फ चार प्राणी हैं— खुद,पत्नी, एक पढ़ने वाला बेटा और एक अविवाहित बेटी। दो बड़े बेटे नौकरियों पर बाहर हैं और एक बड़ी बेटी विवाह को प्राप्त हो ससुराल में सुखी है।

रिटायर होने पर मोहन बाबू को इकट्ठी रकम मिली तो ऊपर तीन कमरे बनवाये और ऊपर ही शिफ्ट हो गये। नीचे का बड़ा हिस्सा किराये पर दे दिया। मुहल्ला शहर के भीतर है इसलिए मकानों का किराया तगड़ा है। मोहन बाबू का मकान बीस हज़ार रुपये महीने में उठ गया। किरायेदार वर्मा साहब एक प्राइवेट कंपनी में अधिकारी हैं।
वर्मा साहब के परिवार के आने से पहले उनका सामान आया। सामान को देखकर मुहल्ले वालों ने जांच लिया कि आदमी हैसियत और नफ़ासत वाला है। सामान के बाद कार और  स्कूटरों पर परिवार के सदस्य आये। मोहन बाबू का खून यह देखकर सूख गया कि कार में एक कद्दावर, काली चमकदार चमड़ी वाला श्वान भी विराजमान था। वर्मा जी से पहले उसके बारे में कोई बात नहीं हुई थी। अब कहने से क्या फायदा? मोहन बाबू ने सोचा कि उन्हें तो ऊपर रहना है, उन्हें क्या फर्क पड़ने वाला है। बस नीचे आते-जाते थोड़ा संभल कर चलना होगा।

वर्मा जी सवेरे कुत्ते को टहलाने ले जाते थे। लगता था कि कुत्ता ही उनको टहलाने ले जा रहा है क्योंकि कुत्ता आगे आगे भागता था और वे उसकी जंजीर पकड़े पीछे घिसटते जाते थे। उसी वक्त मुहल्ले  के कुछ और कुत्तों के स्वामी अपने अपने कुत्तों को टहलाने निकलते थे। वर्मा जी के कुत्ते को देखकर दूसरे कुत्तों का शौर्य जागता था और वे भौंकना और उसकी तरफ लपकना शुरू कर देते थे। लेकिन बार-बार लपकने के बाद भी वे उससे सुरक्षित दूरी बनाये रखते थे और शौर्य प्रदर्शन के वक्त भी उनकी दुम टांगों के बीच चिपकी रहती थी। वर्मा जी का कुत्ता उनकी तरफ हिकारत से देखता हुआ, बेपरवाह, अपने रास्ते चला जाता था। अगर कभी वह रुक कर किसी कुत्ते की तरफ देख ले तो वह कुत्ता डर कर अपने मालिक की टांगों के बीच घुस जाता था।

कभी वर्मा जी का कुत्ता जंजीर से छूटकर सड़क पर आ जाए तो आसपास के घरों में हड़कंप मच जाता था। पड़ोसियों के दरवाजे़ फटाफट बन्द हो जाते, और वे तभी खुलते जब कुत्ते को पकड़ कर फिर से जंजीर से बांध दिया जाता। घरों के आसपास खड़े लोग दौड़कर भीतर घुस जाते और सड़कें सूनी हो जातीं। मोहन बाबू ऊपर इन बातों से अप्रभावित रहते थे।

अन्त में पास-पड़ोस के लोग एक ‘डेलिगेशन’ लेकर मोहन बाबू के पास पहुंचे। उन्हें उस खूंखार कुत्ते के आने से पैदा हुए संकट के बारे में बताया और उन्हें सलाह दी कि  उन्हें अच्छे पड़ोसी का धर्म निबाहते हुए इस संकट का समाधान करना चाहिए। चूंकि अकेले कुत्ते को मुहल्ले से निष्कासित नहीं किया जा सकता, इसलिए उसके स्वामी से ही कोई दूसरा घर देख लेने के लिए कहना चाहिए। किरायेदारों की क्या कमी है? वर्मा जी जाएंगे तो दूसरा आ जाएगा।

मोहन बाबू धर्मसंकट में पड़ गये। बात सही थी। कुत्ते से लोग खासे आतंकित थे। उसकी वजह से लोग ऐसे चौकन्ने रहते थे जैसे मुहल्ले में कोई शेर आ गया हो। बच्चों को मोहन बाबू के घर से दूर रहने की हिदायत थी। कुत्ते के दर्शन मात्र से लोगों की रीढ़ में कंपकंपी दौड़ जाती थी। मोहन बाबू को खुद भी कुत्ते से परेशानी होती थी। कुत्ता रोज़ सवेरे बड़ी देर तक भौंकता रहता था। मोहन बाबू सवेरे रामायण का पाठ करते थे। कुत्ते के भौंकने के कारण उनकी रामायण गड़बड़ हो जाती थी।

उन्होंने पड़ोसियों को आश्वासन दिया कि वे वर्मा जी से बात करेंगे।

वर्मा जी ने पड़ोसियों के दल को देखकर स्थिति को भांप लिया था और मोहन बाबू का बुलावा आने से पहले उन्होंने अपनी रणनीति तैयार कर ली थी। यह मुहल्ला उनके लिए सुविधाजनक था और वे किसी भी कीमत पर उसे छोड़ना नहीं चाहते थे।

मोहन बाबू ने वर्मा जी को बुलाया। उनके आने पर संकोच से बोले, ‘मुहल्ले के कुछ लोग आये थे।’

वर्मा जी सावधानी से बोले, ‘हां मैंने देखा था।’

मोहन बाबू बोले, ‘आपके कुत्ते को लेकर एतराज़ कर रहे थे।’

वर्मा जी ने आश्चर्य व्यक्त किया, कहा, ‘अच्छा। टाइगर तो बड़ा भला जानवर है। कभी किसी को तंग नहीं करता। वैसे भी हम उसको बांधकर रखते हैं।’

मोहन बाबू हंसे, बोले, ‘हां, लेकिन लोग उसकी शक्ल-सूरत से डरते हैं।’

वर्मा जी बोले, ‘अब इसके लिए क्या कीजिएगा? अगर कोई कुत्ते के फोटो या उसके खिलौने से डरने लगे तो उसका क्या इलाज है? यहां के लोग भी खूब हैं।’

फिर उन्होंने अपना अस्त्र निकाला। बोले, ‘मुझे आपसे एक बात करनी थी। आपके घर में मुझे सब सुविधा मिल रही है। अच्छा मकान मालिक खुशकिस्मती से मिलता है। मुझे लग रहा है कि आपने अपनी भलमनसाहत की वजह से मकान का किराया कम रखा है। मुझे हाल में तरक्की मिली है। सोचता हूं किराया दो हज़ार रुपये बढ़ा दूं।’

मोहन बाबू गद्गद हुए। लक्ष्मी जी बिना पूर्व सूचना के आ गयीं। बोले, ‘आप बड़े सज्जन व्यक्ति हैं। अपने मन से भला कौन  किरायेदार किराया बढ़ाता है?’

अस्त्र की सफलता के बारे में निश्चिन्त होने के बाद वर्मा जी बोले, ‘आप टाइगर के बारे में कुछ कह रहे थे?’

मोहन बाबू बोले, ‘उसके बारे में अब क्या कहना। वह तो बड़ा प्यारा जीव है। इन मुहल्ले वालों का दिमाग मुफ्त ही खराब होता रहता है।’

वर्मा जी मोहन बाबू को चित्त करके नीचे उतर आये।

मुहल्ले वालों ने जब देखा कि वर्मा जी मोहन बाबू के घर में अंगद के पांव से जमे हैं तो पुराने डेलिगेशन के एक दो सदस्य मोहन बाबू के पास पहुंचे।

पूछा, ‘आपने उस मामले में कोई कार्यवाही नहीं की?’

मोहन बाबू ने भोलेपन से पूछा, ‘किस मामले में?’

वे बोले, ‘हमने आपसे कहा था न कि वर्मा जी को दूसरा घर देख लेने के लिए कह दीजिए।’

मोहन बाबू याद करने का अभिनय करते हुए बोले, ‘अरे वाह! मैंने उस पर विचार किया था। अब,भाई, मुश्किल यह है कि मैं सभी जीवों से बहुत प्रेम करता हूं। और फिर यह कुत्ता तो बड़ा ही प्यारा है। देखने में भले ही डरावना लगे लेकिन है बड़ा सीधा-सादा। आज तक किसी को नहीं काटा।

‘दूसरी बात यह है कि कुत्ते को जरूरी इंजेक्शन लगे हुए हैं। धोखे से काट भी लेगा  तो कोई नुकसान नहीं होगा। मरहम-पट्टी तो वर्मा जी करा ही देंगे। बड़े भले आदमी हैं। ऐसे किरायेदार बड़ी मुश्किल से मिलते हैं। आप लोग बेकार ही कुत्ते को लेकर परेशान हो रहे हैं।’

पड़ोसी बोले, ‘आप उस कुत्ते के पीछे मुहल्ले वालों से बुराई ले रहे हैं।’

मोहन बाबू ने सन्तों की वाणी में जवाब दिया, ‘बुराई तो आप लोग ही बेकार में पाल रहे हैं। मैं तो सब मुहल्ले वालों से प्रेम करता हूं। आप जीव-दया के सिद्धान्त से हटकर मुझे परेशानी में डाल रहे हैं। दूसरे देशों में लोग पशु- पक्षियों को बचाने में लगे हैं, यहां आप एक कुत्ते के पीछे लाठी लेकर पड़े हैं।’

मुहल्ले वाले कुपित होकर उठ गये और मोहन बाबू उनसे मुक्ति पाकर गुनगुनाते हुए अपने काम में लग गये।

© डॉ कुंदन सिंह परिहार

जबलपुर, मध्य प्रदेश

 संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय  ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – कथा कहानी ☆ ≈ मॉरिशस से ≈ – सूनी गलियाँ – ☆ श्री रामदेव धुरंधर ☆

श्री रामदेव धुरंधर

(ई-अभिव्यक्ति में मॉरीशस के सुप्रसिद्ध वरिष्ठ साहित्यकार श्री रामदेव धुरंधर जी का हार्दिक स्वागत। आपकी रचनाओं में गिरमिटया बन कर गए भारतीय श्रमिकों की बदलती पीढ़ी और उनकी पीड़ा का जीवंत चित्रण होता हैं। आपकी कुछ चर्चित रचनाएँ – उपन्यास – चेहरों का आदमी, छोटी मछली बड़ी मछली, पूछो इस माटी से, बनते बिगड़ते रिश्ते, पथरीला सोना। कहानी संग्रह – विष-मंथन, जन्म की एक भूल, व्यंग्य संग्रह – कलजुगी धरम, चेहरों के झमेले, पापी स्वर्ग, बंदे आगे भी देख, लघुकथा संग्रह – चेहरे मेरे तुम्हारे, यात्रा साथ-साथ, एक धरती एक आकाश, आते-जाते लोग। आपको हिंदी सेवा के लिए सातवें विश्व हिंदी सम्मेलन सूरीनाम (2003) में सम्मानित किया गया। इसके अलावा आपको विश्व भाषा हिंदी सम्मान (विश्व हिंदी सचिवालय, 2013), साहित्य शिरोमणि सम्मान (मॉरिशस भारत अंतरराष्ट्रीय संगोष्ठी 2015), हिंदी विदेश प्रसार सम्मान (उ.प. हिंदी संस्थान लखनऊ, 2015), श्रीलाल शुक्ल इफको साहित्य सम्मान (जनवरी 2017) सहित कई सम्मान व पुरस्कार मिले हैं। हम श्री रामदेव  जी के चुनिन्दा साहित्य को ई अभिव्यक्ति के प्रबुद्ध पाठकों से समय समय पर साझा करने का प्रयास करेंगे। आज प्रस्तुत है आपकी एक विचारणीय लघुकथा “– सूनी गलियाँ –” ।

~ मॉरिशस से ~

☆ कथा कहानी ☆ — सूनी गलियाँ — ☆ श्री रामदेव धुरंधर ☆

बहुत ही पिछड़ा हुआ इलाका था। हमेशा मंत्री बने रहने का शौक पालने वाला राजनेता सत्यार्थी वहीं अपने लिए वोटों का धाम मानता था। वह बड़ी होशियारी से वहाँ लपकता था। बाप भैया बोलने में उसकी सानी नहीं। ग्रामीण दबा सा परिवेश होते भी महिलाएँ उसका मंचीय भाषण सुनने जाती थीं। उसे खूब वोट मिलते थे और वह मंत्री बनता था। पर ऐसा नहीं कि लोग उसे अज्ञानता के कारण वोट देते थे। उसे उम्मीद के लिए वोट दिये जाते थे।

***

© श्री रामदेव धुरंधर
04 – 01 – 2025

संपर्क : रायल रोड, कारोलीन बेल एर, रिविएर सेचे, मोरिशस फोन : +230 5753 7057   ईमेल : rdhoorundhur@gmail.com

संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ संजय उवाच # 272 – स्थितप्रज्ञ ☆ श्री संजय भारद्वाज ☆

श्री संजय भारद्वाज

(“साप्ताहिक स्तम्भ – संजय उवाच “ के  लेखक  श्री संजय भारद्वाज जी – एक गंभीर व्यक्तित्व । जितना गहन अध्ययन उतना ही  गंभीर लेखन।  शब्दशिल्प इतना अद्भुत कि उनका पठन ही शब्दों – वाक्यों का आत्मसात हो जाना है। साहित्य उतना ही गंभीर है जितना उनका चिंतन और उतना ही उनका स्वभाव। संभवतः ये सभी शब्द आपस में संयोग रखते हैं  और जीवन के अनुभव हमारे व्यक्तित्व पर अमिट छाप छोड़ जाते हैं।श्री संजय जी के ही शब्दों में ” ‘संजय उवाच’ विभिन्न विषयों पर चिंतनात्मक (दार्शनिक शब्द बहुत ऊँचा हो जाएगा) टिप्पणियाँ  हैं। ईश्वर की अनुकम्पा से आपको  पाठकों का  आशातीत  प्रतिसाद मिला है।”

हम  प्रति रविवार उनके साप्ताहिक स्तम्भ – संजय उवाच शीर्षक  के अंतर्गत उनकी चुनिन्दा रचनाएँ आप तक पहुंचाते रहेंगे। आज प्रस्तुत है  इस शृंखला की अगली कड़ी। ऐसे ही साप्ताहिक स्तंभों  के माध्यम से  हम आप तक उत्कृष्ट साहित्य पहुंचाने का प्रयास करते रहेंगे।)

☆  संजय उवाच # 272 ☆ स्थितप्रज्ञ… ?

एक ऑटो रिक्शा ड्राइवर हमारी सोसायटी के पास ही रहा करते थे। सज्जन व्यक्ति थे।अकस्मात मृत्यु हो गई। एक दिन लगभग उसी जगह एक रिक्शा खड़ा देखा तो वे सज्जन याद आए। विचार उठा कि आदमी के जाने के बाद कोई उसे कितने दिन याद रखता है? चिता को अग्नि देने के बाद परिजनों के पास थोड़ी देर  रुकने का समय भी नहीं होता।

एक घटना स्मरण हो आई। एक करीबी परिचित परिवार में शोक प्रसंग था। अंतिम संस्कार के समय, मैं श्मशान में उपस्थित था। सारी प्रक्रिया चल रही थी। लकड़ियाँ लगाई जा रही थीं। साथ के दाहकुंड में कुछ युवा एक अधेड़ की देह लेकर आए थे। उन्होंने नाममात्र लकड़ियाँ लेकर अधिकांश उपलों का उपयोग किया। श्मशान का कर्मचारी समझाता रह गया, पर केवल उपलों के उपयोग से से देह के शीघ्र फुँक जाने का गणित समझा कर अग्नि देने के तुरंत बाद  वे सब चलते बने।

हमें सारी तैयारी में समय लगा। दाह दिया गया। तभी साथ वाले कुंड पर दृष्टि गई तो जो दृश्य दिखा, उससे भीतर तक मन हिल गया। मानो वीभत्स और विदारक एक साथ सामने हों। उस देह का एक पाँव अधजली अवस्था में लगभग पचास अंश में ऊपर की ओर उठ गया था। अधिकांश उपलों के जल जाने के कारण देह के कुछ अन्य भाग भी दिखाई दे रहे थे। 

 श्मशान के कर्मचारी से सम्पर्क करने पर उसने बताया कि हर दिन ऐसे एक-दो मामले तो होते ही हैं, जिनमें परिजन तुरंत चले जाते हैं। बाद में फोन करने पर भी नहीं आते। अंतत:  मृत देह का समुचित संस्कार श्मशान के कर्मचारी ही करते हैं।

लोकमान्यता है कि जिसका कोई नहीं होता, उसका भी कोई न कोई होता है। अपनी कविता ‘स्थितप्रज्ञ’ याद हो आई-

शव को / जलाते हैं / दफनाते हैं,

शोक, विलाप / रुदन, प्रलाप,

अस्थियाँ, माँस, / लकड़ियाँ, बाँस,

बंद मुट्‌ठी लिए / आदमी का आना,

मुट्‌ठी भर होकर / आदमी का जाना,

सब देखते हैं /सब समझते हैं,

निष्ठा से / अपना काम करते हैं,

श्मशान के ये कर्मचारी

परायों की भीड़ में /अपनों से लगते हैं,

घर लौटकर /रोज़ाना की सारी भूमिकाएँ

आनंद से निभाते हैं / विवाह, उत्सव

पर्व, त्यौहार /सभी मनाते हैं

खाते हैं, पीते हैं / नाचते हैं, गाते हैं,

स्थितप्रज्ञता को भगवान,

मोक्षद्वार घोषित करते हैं,

संभवत: / ऐसे ही लोगों को,

स्थितप्रज्ञ कहते हैं..!

विश्वास हो गया कि जिसका कोई नहीं होता, उसका भी कोई न कोई होता है। इस स्थितप्रज्ञता को प्रणाम !

?

© संजय भारद्वाज 

अध्यक्ष– हिंदी आंदोलन परिवार ☆ सदस्य– हिंदी अध्ययन मंडल, पुणे विश्वविद्यालय, एस.एन.डी.टी. महिला विश्वविद्यालय, न्यू आर्ट्स, कॉमर्स एंड साइंस कॉलेज (स्वायत्त) अहमदनगर ☆ संपादक– हम लोग ☆ पूर्व सदस्य– महाराष्ट्र राज्य हिंदी साहित्य अकादमी ☆ ट्रस्टी- जाणीव, ए होम फॉर सीनियर सिटिजन्स ☆ 

मोबाइल– 9890122603

संजयउवाच@डाटामेल.भारत

writersanjay@gmail.com

☆ आपदां अपहर्तारं ☆

💥  मार्गशीर्ष साधना सम्पन्न हुई। अगली साधना की जानकारी आपको शीघ्र ही दी जावेगी। 💥 🕉️ 

अनुरोध है कि आप स्वयं तो यह प्रयास करें ही साथ ही, इच्छुक मित्रों /परिवार के सदस्यों  को भी प्रेरित करने का प्रयास कर सकते हैं। समय समय पर निर्देशित मंत्र की इच्छानुसार आप जितनी भी माला जप  करना चाहें अपनी सुविधानुसार कर सकते हैं ।यह जप /साधना अपने अपने घरों में अपनी सुविधानुसार की जा सकती है।ऐसा कर हम निश्चित ही सम्पूर्ण मानवता के साथ भूमंडल में सकारात्मक ऊर्जा के संचरण में सहभागी होंगे। इस सन्दर्भ में विस्तृत जानकारी के लिए आप श्री संजय भारद्वाज जी से संपर्क कर सकते हैं। 

संपादक – हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय ≈

Please share your Post !

Shares

English Literature – Poetry ☆ Anonymous litterateur of social media # 218 ☆ Captain Pravin Raghuvanshi, NM ☆

Captain (IN) Pravin Raghuvanshi, NM

 

? Anonymous Litterateur of social media # 218 (सोशल मीडिया के गुमनाम साहित्यकार # 218) ?

Captain Pravin Raghuvanshi NM—an ex Naval Officer, possesses a multifaceted personality. He served as a Senior Advisor in prestigious Supercomputer organisation C-DAC, Pune. An alumnus of IIM Ahmedabad was involved in various Artificial and High-Performance Computing projects of national and international repute. He has got a long experience in the field of ‘Natural Language Processing’, especially, in the domain of Machine Translation. He has taken the mantle of translating the timeless beauties of Indian literature upon himself so that it reaches across the globe. He has also undertaken translation work for Shri Narendra Modi, the Hon’ble Prime Minister of India, which was highly appreciated by him. He is also a member of ‘Bombay Film Writer Association’. He is also the English Editor for the web magazine www.e-abhivyakti.com

Captain Raghuvanshi is also a littérateur par excellence. He is a prolific writer, poet and ‘Shayar’ himself and participates in literature fests and ‘Mushayaras’. He keeps participating in various language & literature fests, symposiums and workshops etc.

Recently, he played an active role in the ‘International Hindi Conference’ at New Delhi. He presided over the “Session Focused on Language and Translation” and also presented a research paper. The conference was organized by Delhi University in collaboration with New York University and Columbia University.

हिंदी साहित्य – आलेख ☆ अंतर्राष्ट्रीय हिंदी सम्मेलन ☆ कैप्टन प्रवीण रघुवंशी, एन एम्

In his Naval career, he was qualified to command all types of warships. He is also an aviator and a Sea Diver; and recipient of various awards including ‘Nao Sena Medal’ by the President of India, Prime Minister Awards and C-in-C Commendation. He has won many national and international awards.

He is also an IIM Ahmedabad alumnus.

His latest quest involves writing various books and translation work including over 100 Bollywood songs for various international forums as a mission for the enjoyment of the global viewers. Published various books and over 3000 poems, stories, blogs and other literary work at national and international level. Felicitated by numerous literary bodies..! 

? English translation of Urdu poetry couplets of Anonymous litterateur of Social Media # 216 ?

☆☆☆☆☆

तुमने जैसा चाहा …

वैसे ही ढल गए हम

अब ये शिकवा कैसा

कि बदल गए हम…

☆☆

I have molded myself

the way you wanted, 

Now why this complaint

That I’ve changed…!

☆☆☆☆☆

आओ बनाएं पुल कोई

अपने ही आस पास

अरसा हुआ है आपको

मुझसे मिले हुए…

☆☆

Come let’s build a

Bridge around ourselves

It’s been long time

Since I met you… 

☆☆☆☆☆

संवरने का तो

सवाल ही नही उठता

क्योंकि हम तो

बिखरे ही लाजवाब हैं…

☆☆

No question ever arises

of  embellishing myself…

Coz I’m as such so peerless

Even if I appear unkempt… 

☆☆

निकले हम दुनिया की भीड़ 

में तो पता चला कि… 

हर वो शख्स अकेला ही है

जो दूसरों पर भरोसा करता है…

☆☆

When I stepped out in this

crowded world then realised

That every person is alone only

Who  keeps  trusting  others…!

☆☆☆☆☆

© Captain Pravin Raghuvanshi, NM

Pune

≈ Editor – Shri Hemant Bawankar/Editor (English) – Captain Pravin Raghuvanshi, NM ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – आलेख ☆ अभी अभी # 568 ⇒ एक प्याला सुख ☆ श्री प्रदीप शर्मा ☆

श्री प्रदीप शर्मा

(वरिष्ठ साहित्यकार श्री प्रदीप शर्मा जी द्वारा हमारे प्रबुद्ध पाठकों के लिए साप्ताहिक स्तम्भ “अभी अभी” के लिए आभार।आप प्रतिदिन इस स्तम्भ के अंतर्गत श्री प्रदीप शर्मा जी के चर्चित आलेख पढ़ सकेंगे। आज प्रस्तुत है आपका आलेख – “एक प्याला सुख।)

?अभी अभी # 568 ⇒ एक प्याला सुख ? श्री प्रदीप शर्मा  ?

जब संसार क्षणभंगुर है, तो सुख भी क्षणभंगुर होता है, यह कोई कहने की बात नहीं है, लेकिन इस क्षणिक सुख का आनंद ही जीवन का वास्तविक आनंद है।

जो इस एक क्षण को जी लिया, वो ज़िन्दगी जी लिया। वो देखो ! साहिर चले आए। जो भी है, बस यही एक पल।

संसार में सुख की तलाश किसे नहीं। अगर घर बैठे गंगा आ जाए तो क्या बुरा ! एक चाय के प्याले में अगर सुख-सागर प्राप्त हो जाए तो क्यों स्वर्ग और वैकुण्ठ की बात की जाए।।

जो चाय नहीं पीते, या पीना नहीं जानते, उनसे स्वर्ग और वैकुण्ठ की बात करना एक नास्तिक को भागवत सुनाने जैसा है। जो नर्क को ही ज़न्नत समझ बैठा हो, उसे क्या ज्ञान दिया जाए।

सुबह-सुबह कड़कती ठण्ड में कड़क चाय का प्याला हाथ में आ जाए तो ऐसा महसूस होता है मानो साक्षात नारायण वैकुण्ठ से प्याले में उतर आए हों। प्याले से उठती हुई भाप और खुशबू फिर किसी शायर की याद दिला देती है।

वो पहली चाय की खुशबू,  

तेरे प्याले से शायद आ रही है।।

चाय पीना भी एक कला है। आंतरिक सुख का प्रदर्शन नहीं किया जा सकता। एक-एक घूँट शराब की तरह चाय पीना शराब जितना ही नशा देता है। चुस्की और सुड़क चस्के के दो विपरीत स्वरुप हैं। तीसरी कसम के ज़माने में चाय लौटे में पी जाती थी। तब वह चाय नहीं चाह थी। जिसे आज हम कप-प्लेट कहते हैं, वह बचपन में कप-बशी थी। आज भी पुरानी स्टाइल से चाय पीने वाले चाय बशी में ही डालकर पीते हैं। उनकी एक सुड़क के साथ कितना सुख भीतर जाता होगा, बस या तो वह जानते हैं, या उनका ईश्वर।

स्वर्ग वाले देवता बड़े चालाक निकले। कामधेनु, कल्पवृक्ष, पारस पत्थर सब अंटी कर लिया पर आदमी भी कम चालाक नहीं। उसने भगवान् से बदले में चाय का एक प्याला माँग लिया। धरती वालों ने स्वर्ग का सुख एक चाय के प्याले में ढूँढ लिया। सोचो साथ क्या जाएगा, का मतलब यही है कि स्वर्ग जाओ या वैकुण्ठ,  वहाँ आपको चाय नसीब नहीं होने वाली।।

इसलिए हे मूर्ख प्राणी ! देर ना कर। अमर घर चल। एक प्याला चाय बना। उसे अपने मुँह से लगा। स्वर्ग का सुख अगर कहीं है, तो इस चाय के प्याले में ही है। इस चाय के प्याले में ही है।।

♥ ♥ ♥ ♥ ♥

© श्री प्रदीप शर्मा

संपर्क – १०१, साहिल रिजेंसी, रोबोट स्क्वायर, MR 9, इंदौर

मो 8319180002

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – कविता ☆ श्मशान… ☆ डॉ. अनिता एस. कर्पूर ’अनु’ ☆

डॉ. अनिता एस. कर्पूर ’अनु’

(डॉ. अनिता एस. कर्पूर ’अनु’ जी  बेंगलुरु के नोबल कॉलेज में प्राध्यापिका के पद पर कार्यरत हैं एवं  साहित्य की विभिन्न विधाओं की सशक्त हस्ताक्षर हैं। आपकी प्रकाशित पुस्तकों में मन्नू भंडारी के कथा साहित्य में मनोवैज्ञानिकता, दो कविता संग्रह, पाँच कहानी संग्रह,  दो  उपन्यास “फिर एक नयी सुबह” और  “औरत तेरी यही कहानी” प्रकाशित। इसके अतिरिक्त आपकी एक लम्बी कविता को इंडियन बुक ऑफ़ रिकार्ड्स 2020 में स्थान दिया गया है। आप कई विशिष्ट पुरस्कारों /अलंकरणों से पुरस्कृत/अलंकृत हैं। हाल ही में आशीर्वाद सम्मान से अलंकृत । आज प्रस्तुत है आपकी एक भावप्रवण कविता श्मशान… ।)  

☆ कविता ☆ श्मशान… ☆ डॉ. अनिता एस. कर्पूर ’अनु’ ☆

न तेरा न मेरा न किसी का भी

अधिकार हर किसी का

नहीं देखता अमीर-गरीब

नहीं देखता राजा-रंक

सबके लिए तटस्थ रहता

न किसी में भी भेदभाव रखता

नहीं चाहिए हीरा-चांदी

मात्र नग्न बदन की अपेक्षा

मात्र लाश की राह देखता

लगता है मानो यही करता

सच्चा प्यार इन्सान से

मत कर प्यार फिर भी

आगोश मे लेता इन्सान को

कभी-कभी बुरा लगता है

मुंह मत मोड़ो वास्तविकता से

क्यों लड़ते हो इन्सान

क्यों खून पीते हो दूसरों का,

इक दिन सबको है जाना

ईश्वर की एकमात्र पुकार

रुक जाती जिंदगी धरा पर

खेल रहा परवरदिगार 

उसके पास नहीं खाली समय

कई लोग जलाते है

कई लोग दफनाते है

अपने धर्म के अनुसार

श्मशान में देते जगह

फिर ये लड़ाई क्यों?

फिर ये नफ़रत क्यों?

जब तक चल रही धडकन

कर्मों के आधार पर

फिर से जन्म लोगे

जिसे कहते मनहूस जगह

वही है सच्चाई जिंदगी की

सूर्यास्त होता जिंदगी का

श्मशान है पर्याय जिंदगी का

स्वर्णिम मुख को अपनी ओर से

एक थाह देता श्मशान

हर चिंता से मुक्त करता है

निःस्वार्थ भाव से देखता

सबको यमलोक के द्वार पहुँचाता

यह सांसे धरोहर मात्र प्रभु की

जिसे कोई भी नहीं समझ पाया

श्म़शान से चिढ़ता हर कोई

नहीं बात करना चाहता,

ईश्वर ने भेजा मृत्यु लोक पर

जब चाहेगा बुलावा आयेगा

मृत्यु पर किसी की न हुई विजय

बात मात्र इतनी सी

उजड़ जाता संसार

समझ लो इन्सान

मत कर अहंकार स्वयं पर कभी

हँसते हुए या रोते हुए

जाना है हर किसी को

क्यों न विदा लेते हँसते- हँसते

धरती की आन, बान और शान

इन्सान नहीं दर असल श्मशान है

नहीं रहता मौन श्मशान

जब श्मशान बोलता है

रहता मौन मात्र मानव ।

© डॉ. अनिता एस. कर्पूर ’अनु’

संपर्क: प्राध्यापिका, लेखिका व कवयित्री, हिन्दी विभाग, नोबल कॉलेज, जेपी नगर, बेंगलूरू।

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/श्री जय प्रकाश पाण्डेय ≈

Please share your Post !

Shares

हिन्दी साहित्य – साप्ताहिक स्तम्भ ☆ सलिल प्रवाह # 218 – कविता – नये साल का गीत… ☆ आचार्य संजीव वर्मा ‘सलिल’ ☆

आचार्य संजीव वर्मा ‘सलिल’

(आचार्य संजीव वर्मा ‘सलिल’ जी संस्कारधानी जबलपुर के सुप्रसिद्ध साहित्यकार हैं। आपको आपकी बुआ श्री महीयसी महादेवी वर्मा जी से साहित्यिक विधा विरासत में प्राप्त हुई है । आपके द्वारा रचित साहित्य में प्रमुख हैं पुस्तकें- कलम के देव, लोकतंत्र का मकबरा, मीत मेरे, भूकंप के साथ जीना सीखें, समय्जयी साहित्यकार भगवत प्रसाद मिश्रा ‘नियाज़’, काल है संक्रांति का, सड़क पर आदि।  संपादन -८ पुस्तकें ६ पत्रिकाएँ अनेक संकलन। आप प्रत्येक सप्ताह रविवार को  “साप्ताहिक स्तम्भ – सलिल प्रवाह” के अंतर्गत आपकी रचनाएँ आत्मसात कर सकेंगे। आज प्रस्तुत है आपकी एक कविता नये साल का गीत)

☆ साप्ताहिक स्तम्भ – सलिल प्रवाह # 218 ☆

☆ कविता – नये साल का गीत… ☆ आचार्य संजीव वर्मा ‘सलिल’ ☆

कुछ ऐसा हो साल नया,

जैसा अब तक नहीं हुआ.

अमराई में मैना संग

झूमे-गाये फाग सुआ…

*

बम्बुलिया की छेड़े तान.

रात-रातभर जाग किसान.

कोई खेत न उजड़ा हो-

सूना मिले न कोई मचान.

प्यासा खुसरो रहे नहीं

गैल-गैल में मिले कुआ…

*

पनघट पर पैंजनी बजे,

बीर दिखे, भौजाई लजे.

चौपालों पर झाँझ बजा-

दास कबीरा राम भजे.

तजें सियासत राम-रहीम

देख न देखें कोई खुआ…

स्वर्ग करे भू का गुणगान.

मनुज देव से अधिक महान.

रसनिधि पा रसलीन सलिल

हो अपना यह हिंदुस्तान.

हर दिल हो रसखान रहे

हरेक हाथ में मालपुआ…

©  आचार्य संजीव वर्मा ‘सलिल’

२७.१२.२०२४

संपर्क: विश्ववाणी हिंदी संस्थान, ४०१ विजय अपार्टमेंट, नेपियर टाउन, जबलपुर ४८२००१,

चलभाष: ९४२५१८३२४४  ईमेल: salil.sanjiv@gmail.com

 संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडल (हिन्दी) – श्री विवेक रंजन श्रीवास्तव ‘विनम्र’/स्व.जय प्रकाश पाण्डेय ≈

Please share your Post !

Shares