श्री मंगेश मधुकर
जीवनरंग
☆ “नागरिक शास्त्र…” ☆ श्री मंगेश मधुकर ☆
संध्याकाळची वेळ, हॉलमध्ये आजी टीव्हीमध्ये तर ममा आणि राही मोबाइलमध्ये गुंग. दारावरची बेल वाजल्यावर राहीनं दार उघडलं.
“हाय!! बेबी डार्लिंग” प्रसन्न हसत पपा घरात आले. आतमध्ये अंगावर येणारी शांतता होती. ममाकडे पाहिल्यावर काहीतरी घडल्याचं पपांच्या चटकन लक्षात आलं.
“काय झालं”
“तुमच्या लेकीला विचारा”
“मी काय केलं” राही
“आज स्कूलमधून फोन आला होता.”
“हा ते होय. मला जे वाटलं ते केलं. तुला चिडायला काय झालं. ”राहीच्या बोलण्यावर ममा भडकली.
“एक मिनिट. नक्की काय प्रकार आहे ते सांग” पपा.
“मागच्या आठवड्यात वक्तृत्व स्पर्धेत मिळालेलं बक्षीस मॅडमनी परत केलं.”
“का?” पपा मोठ्यानं ओरडले.
“हळू, एवढं रिऍक्ट होण्यासारखी मोठी गोष्ट नाहीये. ”
“तुझ्यासाठी नसेल पण आमच्यासाठी आहे. लेकीचं पहिलं बक्षीस, फार अभिमानाची गोष्ट आहे” ममा
“पहिल्या नंबरचं बक्षीस मिळवलं म्हणून सगळ्यांनी कौतुक केलं. तू सुद्धा खूप मेहनतीनं विषय मांडला आणि एकदम हा टोकाचा निर्णय.” पपा.
“कुठल्या धुंदीत होती काय माहिती?” ममा
“ममा, उगीच काहीही बोलू नकोस”
“राही, बेटा तू चुकलीस. बक्षीस परत करण्याआधी आमच्याशी बोलायला हवं होतं. ”पपा.
“त्यानं काय झालं असतं”
“असं का बोलतेस.”
“राग येईल पण स्पष्टच सांगते की तुमच्यामुळेच मी प्राइज परत केलं. ”
“काय? ”ममा आणि पपा एकदमच ओरडले.
“हो”
“आम्ही असं काय केलं जे आम्हांलाच माहिती नाही. ”पपा
“हो ना. आजकाल फार चुरुचुरू बोलायला लागलीयं”ममा.
“एक मिनिट, राही नक्की काय झालं म्हणून हा निर्णय घेतलास. आमच्याकडून काही चूक घडली असेल तर सांग. ” पप्पानी विचारलं पण राही काहीच बोलली नाही. ममा-पपा पुन्हा पुन्हा विचारत होते. राहीनं आजीकडे पाहील्यावर तिनं नजरेनंच बोलण्याची खूण केली.
“प्राईज मिळाल्यानंतर असे प्रसंग घडले की ज्यामुळे माझं कंफ्यूजन वाढलं. खरंच या प्राईजसाठी आपण योग्य आहोत का? असं वाटायला लागलं. ”
“म्हणजे. ”ममा
“नक्की काय झालं. नीट सांग. ”पपा
“त्यादिवशी स्कूलला जाताना ममा हेल्मेट विसरली. मी आणून देते म्हटलं तर नको म्हणाली आणि एखादेवेळी नसलं तरी चालतं अस म्हणत गाडी घेऊन निघाली असं बऱ्याचदा झालंय. मी काही बोलले नाही पण नंतर चौकात रेड सिग्नल होता तरी ममानं गाडी थांबवली नाही. ”
“अगं, त्यावेळेला रस्ता मोकळा होता आणि आपल्याला उशीर झाला होता म्हणून.. ”
“सिग्नलवर फक्त वीस सेकंद बाकी होते. ”
“एवढ्या फालतू कारणासाठी बक्षीस परत केलंस. जाऊ दे. ते एवढं काही महत्वाचं नाहीये. आजकाल बरेचजण असंच वागतात. ”ममा.
“म्हणून नियम मोडायचा. आपल्याकडे कोणाला सिविक सेन्सचं नाही. अडाणी, शिकलेले सगळे सारखेच. ”
“काहीही बोलू नकोस. तोंड सांभाळ. ”ममा चिडली. राही आणि ममा यांच्यातली वादावादी वाढली तेव्हा पपा मध्ये पडले. “एक मिनिट, दोघीही गप्प बसा. राही, मी काय केलं ते सांग.”
“परवा आपण बाहेर गेलो तेव्हा गाडी चालवत मोबाईलवर बोलत होता नंतर पुलावरून जाताना सुकलेल्या फुलांची आख्खी पिशवी तुम्ही नदीमध्ये उलटी केलीत. ”
“त्याला सुकलेली फुलं नाही निर्माल्य म्हणतात. देवाला वाहिलेली फुलं, हार होते. ते पाण्यातच टाकायचे असतात” ममा.
“ते पूर्वी ठीक होतं पण आता आधीच नदी किती घाण झालीय. ती साफ करायचं सोडून आपण त्यात भर घालतोय. अशा अनेक चुकीच्या गोष्टी माहिती असूनही आपण करतो. सार्वजनिक ठिकाणी कसं वागावं याचं भान कोणालाच नाही आणि नियम पाळणारा चेष्टेचा विषय बनतो. त्यातही सर्वात किळसवाणा प्रकार म्हणजे कसंही, कुठंही पचकन थुंकणारे, अशांच्या कानफाटात मारायची इच्छा होते पण??? ”
“मला एक कळत नाही. या गोष्टींचा आणि बक्षीस परत करण्याचा काय संबंध? ”
“ममा, ‘सिविक सेन्स’ वर बोलून प्राईज मिळाले परंतु नंतर आलेल्या अनुभवामुळे माझा गोंधळ वाढला. जर आईवडीलच चुकीचे वागत असतील तर नुसतं बोलण्याला काहीच अर्थ नाही म्हणून बक्षीस परत केलं. ”राही बोलायचं थांबली तेव्हा एकदम शांतता पसरली. ममा आणि पपाला काय प्रतिक्रिया द्यावी सुचत नव्हते. परिस्थिती बघून आजीनं पुढे येत म्हणाली “राही अभिनंदन!! योग्य निर्णय घेतलास. आमचा १००% टक्के पाठिंबा आहे. आधी आपण करायचे मग इतरांना सांगायचे हीच तर आपली शिकवण. सगळ्यांना नागरिक शास्त्र पुन्हा पुन्हा शिकवलं गेलं पाहिजे. लहान वयात तू हा विचार करतेस. वा!! फार छान!! ”आजीनं राहीची पाठ थोपटली.
“येस, यू आर राइट, मी आणि ममा चुकलो. यापुढे असं करणार नाही. तुझं म्हणणं पटलं. दुसरा पाळत नाही म्हणून मी सुद्धा चुकीचं वागणार हे बरोबर नाही. स्वतःला सुशिक्षित समजणाऱ्यांनी आधी सार्वजनिक नियम पाळलेच पाहिजेत.”
“सॉरी!! यापुढे काळजी घेईन. खरंतर नागरिक शास्त्र आयुष्यभर उपयोगी पडणारा विषय फक्त शाळेत 20 मार्कांपुरता राहिलाय ”ममा.
“राही, एक काम करू. तू स्पर्धेत बोललीस त्याचा व्हिडिओ करून व्हायरल करू. नागरिक शास्त्र जाणीव जागृतीच्या कामात आपला खारीचा वाटा…. ”पपांचे बोलणं संपायच्या आत ममा आणि राही एकदमच म्हणाल्या “ग्रेट आयडिया!!”
© श्री मंगेश मधुकर
मो. 98228 50034
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
जीवनरंग 
जीवनरंग 
