डाॅ. निशिकांत श्रोत्री
इंद्रधनुष्य
☆ श्रीमद्भगवद्गीता — अध्याय पाचवा— कर्मसंन्यासयोग — (श्लोक २१ ते २९) – मराठी भावानुवाद ☆ डाॅ. निशिकांत श्रोत्री ☆
☆
बाह्यस्पर्शेष्वसक्तात्मा विन्दत्यात्मनि यत्सुखम् ।
स ब्रह्मयोगयुक्तात्मा सुखमक्षयमश्नुते ।।२१।।
*
आसक्ती ना विषयसुखांची अंतर्यामी सुखानंद
ध्यान तयाचे परब्रह्मी निरंतर समाधानानंद ॥२१॥
*
ये हि संस्पर्शजा भोगा दु:खयोनय एव ते ।
आद्यन्तवन्त: कौन्तेय न तेषु रमते बुध: ।।२२।।
*
सुखदायी जरी भासती गात्रविषय भोग
दुःखदायी ते खचित असती तू त्यांना त्याग
क्षणात ते भंगुनिया जाती अनित्य ते अर्जुना
प्रज्ञावान विवेक ठेवी रुची त्यांच्यातुनी ना ॥२२॥
*
शक्नोतीहैव य: सोढुं प्राक्शरीरविमोक्षणात् ।
कामक्रोधोद्भवं वेगं स युक्त: स सुखी नर: ।।२३।।
*
अधीन केले षड्रिपुविकार याची देही इहलोकी
जाणावे त्या योगी म्हणुनी तोच खरा या जगी सुखी ॥२३॥
*
योऽन्त:सुखोऽन्तरारामस्तथान्तर्ज्योतिरेव य: ।
स योगी ब्रह्मनिर्वाणं ब्रह्मभूतोऽधिगच्छति ।।२४।।
*
अंतरात्म्यात सुखी रत आत्म्यात ज्ञानतेज जया प्राप्त
योगी अद्वैत परमात्म्याशी शांत ब्रह्म तयासी प्राप्त ॥२४॥
*
लभन्ते ब्रह्मनिर्वाणमृषय: क्षीणकल्मषा: ।
छिन्नद्वैधा यतात्मान: सर्वभूतहिते रता: ।।२५।।
*
पापाचे ज्याच्या होत विमोचन तमकिल्मिष नष्ट प्रकाश ज्ञान
सर्वभूत हितात रत मन परमात्मे स्थित ब्रह्मवेत्त्या परब्रह्म प्राप्त ॥२५॥
*
कामक्रोधवियुक्तानां यतीनां यतचेतसाम् ।
अभितो ब्रह्मनिर्वाणं वर्तते विदितात्मनाम् ।।२६।।
*
कामक्रोधापासून अलिप्त वश जया चित्त
परब्रह्म त्या साक्षात्कार परमात्मा हो सर्वत्र ॥२६॥
*
स्पर्शान्कृत्वा बहिर्बाह्यांश्चक्षुश्चैवान्तरे भ्रुवो: ।
प्राणापानौ समौ कृत्वा नासाभ्यन्तरचारिणौ ।।२७।।
यतेन्द्रियमनोबुद्धिर्मुनिर्मोक्षपरायण: ।
विगतेच्छाभयक्रोधो य: सदा मुक्त एव स: ।।२८।।
*
वैराग्य मनी रुजवुन । अलिप्त विषयांपासुन ॥
पंचेंद्रिय बुद्धी मन । सदा अपुल्या स्वाधिन ॥
भ्रूमध्यात दृष्टी स्थिर । प्राणापानासी रोखून ॥
ऐक्य हो सुषुम्नेतुन । ध्यानातुनी राही मग्न ॥
भयक्रोधेच्छा समस्त । नष्ट करूनी त्यागत ॥
वास्तव्य जरी देहात । मोक्षपरायण मुक्त ॥२७-२८॥
*
भोक्तारं यज्ञतपसां सर्वलोकमहेश्वरम् ।
सुहृदं सर्वभूतानां ज्ञात्वा मां शान्तिमृच्छति ।।२९।।
*
मला जाणतो माझा भक्त यज्ञ तपांचा भोक्ता
सर्वलोक महेश्वर मी सुहृद म्हणोनी सर्वभूता
प्रेमळ दयाळू निःस्वार्थी मी त्रिकाल आहे पार्थ
जाणीतो मनी हे तत्त्व तयास शांती हो प्राप्त ॥२९॥
*
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे कर्मसंन्यासयोगो नाम पंचमोऽध्याय: ।।५।।
ॐ श्रीमद्भगवद्गीताउपनिषद तथा ब्रह्मविद्या योगशास्त्र विषयक श्रीकृष्णार्जुन संवादरूपी कर्मसंन्यासयोग नामे निशिकान्त भावानुवादित पंचमोऽध्याय संपूर्ण ॥५॥
— अध्याय पाचवा समाप्त —
☆
– क्रमशः भाग तिसरा
अनुवादक : © डॉ. निशिकान्त श्रोत्री
एम.डी., डी.जी.ओ.
मो ९८९०११७७५४
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – सौ. उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
