सौ कुंदा कुलकर्णी
मनमंजुषेतून
☆ गभस्तिनी… ☆ सौ कुंदा कुलकर्णी ☆
गभस्तिनी ही महर्षि दधीचि यांची पत्नी, महर्षी अगस्ती यांची मेहुणी व लोपामुद्राची बहीण होती. उत्तर प्रदेशात नैमिषारण्याजवळ सीतापुर येथे दधीची ऋषींचा आश्रम होता. पतीसमवेत ती आनंदाने रहात होती. आश्रमाजवळ अनेक वृक्ष पक्षी व प्राणी होते. त्यांच्यावर हे पती-पत्नी खूप प्रेम करत. आश्रमात कोणीही आले तरी गभस्तिनी आनंदाने त्यांचे स्वागत करत असे. दाधीचि ऋषींच्या हाडांमध्ये वज्र तेज होते. वृत्रासुर राक्षसाचा वध करण्यासाठी इंद्रादी देवांनी त्यांना अस्थि दान करण्यास सांगितले. ऋषींनी आनंदाने अस्थिदान केले. कामधेनूने त्यांचे सर्व मांस चाटून टाकले. तिथे फक्त त्यांचे केस आणि त्वचा उरली. त्यावेळी गभस्तिनी गंगा नदीचे पाणी आणण्यासाठी गेली होती. ती परत आल्यावर तिला आपले पती दिसेनात. तिने अग्नीला विचारले माझे पती कुठे आहेत? अग्नीने सर्व प्रसंग सांगितला. तिला खूप वाईट वाटले. ती पतिव्रता होती. मी आता सती जाणार असे तिने सर्वांना सांगितले. परलोकात मला माझे पती भेटतील असे ती म्हणू लागली. इंद्राने खूप समजावण्याचा प्रयत्न केला. तू गरोदर आहेस. तुला सती जाण्याचा अधिकार नाही. पण ती अत्यंत हुशार होती. आपल्या ज्ञानाच्या सहायाने तिने कुणाचीही मदत न घेता स्वतःचा गर्भ स्वतःच बाहेर काढला. व पिंपळाच्या झाडाकडे गेली. खरं तर तिथे खूप वृक्ष होते. पण पिंपळ हा सर्वश्रेष्ठ वृक्ष आहे तो 24 तास प्राणवायू बाहेर टाकत असतो. त्याची पाने फुले फळे खाण्यायोग्य असतात याचे पूर्ण ज्ञान तिला होते. तिने आपला गर्भ पिंपळाला अर्पण केला व सांगितले या माझ्या होणाऱ्या बाळाला भाऊ बहीण नाहीत. तूच त्याचे पालन पोषण आणि रक्षण कर. व तिने अग्नीला वंदन केले. स्वतःच चिता रचली. व पतीचे केस आणि त्वचा यासह तिने अग्निप्रवेश केला. तिची आज्ञा शिरसावंद्य मानून पिंपळ वृक्षाने त्या गर्भाची देखभाल पालन पोषण केले. नऊ महिने होताच त्यातून एक बालक जन्माला आले. पिंपळ वृक्षाची पाने फुले फळे खाऊन ते वाढू लागले. तेच पिप्पलाद ऋषी.
गभस्तिनीला आपले बाळ पाहता आले नाही. पण बाळाच्या जन्माची पालनपोषणाची पूर्ण जबाबदारी पिंपळ वृक्षाकडे सोपवून पतीबरोबर सती जाणे हा पत्नीधर्म तिने निभावला. आजचे टेस्ट ट्यूब बेबी, सरोगेट मदर, सिझेरियन हे तंत्रज्ञान तिच्या अगाध ज्ञानापुढे फिके आहे. अशी ही न भूतो न भविष्यती आदर्श पत्नी आदर्श माता. कोटी कोटी नमन
© सौ. कुंदा कुलकर्णी ग्रामोपाध्ये
क्यू 17, मौर्य विहार, सहजानंद सोसायटी जवळ कोथरूड पुणे
मो. 9527460290
≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈