Category: जीवनरंग

श्री आनंदहरी

 जीवनरंग 

☆ गटुळं – भाग-4 ☆ श्री आनंदहरी ☆

ग्रामीण एकांकिका :-   गटुळं

(यशवंतांचे घर.. सोपा रंगाच्या सोप्यासारखाच.. देवाच्या चित्राऐवजी कॅलेंडर असा किरकोळ बदल.. जेन /घोंगडं / चटई अंथरलेली.. नेपथ्यात काही किरकोळ बदल करण शक्य असेल तर तेवढाच )

(यशवंता विचारात अस्वस्थपणे फेऱ्या मारत आहे.. आतून सारजा -यशवंतांची बायको चहा घेऊन येते..)

सारजा :-   च्या घ्या..

यशवंता :- (चहा घेत ) सारजे, दोन दिस झाले, आय सपरातच दिस्तीया.. काय झालंया कुनास ठावं ?… तिला च्या प्याला हाळी मारतीयास काय ?

सारजा :-  व्हयss!  मारते की हाळी… तुमास्नी कवाबी,  कुणाचाबी लई पुळका येत आस्तुय..

यशवंता :- ( काहीशा रागानं )  कुनाचाबी ? काय बोलतीयास काय ?.. आगं, आय हाय ती माजी..  ततं तुजी आय आसती तरीबी अशीच म्हनली आस्तिस व्हय गं ?

सारजा  :- माज्या आयचं नाव काडायचं काम न्हाय हां… आगुदरच सांगत्ये तुमास्नी.

यशवंता :- का गं ?  तुजी आय येगळी आन माजी येगळी हाय व्हय ?.. आग, आय ती आयच असती.. उद्या तुलाबी पोरं हुतीली ,सुना येतीली .. त्या बी तुज्यासंगती आसंच वागल्यावं..

सारजा :-  सारजा नाव हाय माजं.. माज्यासंगती आसं वागाय  वागाचं काळीज पायजेल, वागाचं !.. आन, माज्यासंगंती आसं वागायचा कुनी ईचार जरी क्येला तर सळळी सोडीन व्हय मी त्यास्नी? आन, सुना माज्या संगती अशा वागल्याव माजी पोरं त्यास्नी नांदीवतीली व्हय वो ?

यशवंता :-  व्हय ! ही ध्येनातच आलं न्हाय बग… ( स्वगत )  जवर येळ येत न्हाय तवर समदी वागच असत्यात…

सारजा  :- काय म्हनलासा ?

यशवंता :- कोन मी ? छया ss छया ! मी कशाला काय बोलींन ?…  पर सारजे.. वाघ बी कवातरी म्हातारा हुईत आसंलच की..नकं झडल्याला, दात पडल्याला…

सारजा :-  म्हंजीss,  तुमास्नी काय म्हनायचं हाय ?

यशवंता :- मला ? मला काय म्हणायचं आस्तंय…? आगं ,लगीन झाल्याधरनं मी कवा काय म्हंतोय व्हय ?  येकडाव का गड्याचं लगीन झालं की.. तोंडाचं काम कमी हुतं.. आन, मानंचं – कानाचं काम वाढतं म्हंत्यात समदीजनं… ती बी काय खोटं नसतंय म्हना..

सारजा :- अवो, म्या काय म्हंतीया .. तुमी काय बोलतायसा.. मला तुमचं कायबी उमगना झालंय बगा..

यशवंता :- काय बी असूनदेल.. पर सारजे, तू मातूर येकदम फायना बोलतीस हां… माजं तसं न्हाय गं… आता तुज्यावानी बोलन्याचा सराव न्हाय न्हवं ऱ्हायल्याला…

सारजा  :- अवो, काय बोलतायसा?  वाईच, समजंल- उमगलं आसं बोला की..

यशवंता :- ( स्वगत )  बायकुला समजंल –   उमजंल आसं बोलाय जमल्याला योक तरी गडी हाय वी  ह्या दुनियेत ? (सारजाला )… व्हय गं,  म्या काय म्हनतो.. आयला आनूया का घरात ?.. बिचारी सपरात हाय.. वयनीचं काय बिनासलंया कुणाला ठावं..?

सारजा :- अवो, तुमी गप बसा.. तुमास्नी काय बी कळत न्हाय..

यशवंता :-  व्हय..  ती बी खरंच हाय तुजं.. तुज्यासंगं लगीन क्येलं तवाच उमागलं बग मला ती..

सारजा :- ( रागानं )  म्हंजी? काय म्हनायचं हाय तुमास्नी..?

यशवंता  :-  आगं, तुला चिडाय काय झालं ? तुला तर खुश हुया पायजेल… आगं, म्या म्हंलो,  आगुदर मला कायच उमगत न्हवतं… तू आलीस आन वाईच वाईच कळाय लागलंय बग… काय कराय पायजे हुतं ? काय कराय नगं हुतं ? ह्ये आत्ता उमगाय लागलंय बग.. आन ती समदं तुज्यामुळं… पर ती जाऊदेल.  सारजे, चिडल्याव तू काय फायना दिस्तीस गं.. आक्षी आरशावानी… आगं, साळंत जात हुतो तवा गुरुजी आंतरगोल – बहिर्गोल आरश्याचं शिकवीत हुतं.. त्येचंच ध्यान झालं बग… ( स्वगत )  साळा शिकलो असतो तर ह्यो आरसा कशाला पदरात पडला असता.. पर.. जाऊंदेल..

सारजा :- काय म्हंलासा..? मला समदं आयकाय येतंय म्हनलं..

यशवंता :- क्काय ss ? तुला आयकाय येतंय वी..?  लगीन झाल्याधरनं कवा दिसलंच न्हाय बग..  मला तर वाटलं, तुला निस्तं बोलाय येतंय..

सारजा :- म्हंजी ?

यशवंता :-  म्हंजी..? आईकलंस न्हवका तू ? आगं,  म्या म्हनलो साळा शिकलो असतो तर ह्यो आरसा कसा पदरात पडला असता.. साळा शिकलो न्हाय तीच ब्येस झालं.. येवडी फायना दिस्तीयास तू ..कसं सांगू तुला ?  एss चल की  वाईच..

सारजा :- गप बसा !..  उगा आगाऊपणा करू नगासा ?

यशवंता :-  ( लाडात आल्यासारखा ) ए ss ! ए सारजे ss! आगं, मी काय म्हंतुय ती ऐकतीयास न्हवं ?

सारजा  :-  ( खोट्या रागात..) कायतरीच तुमचं.? गपा !.. काळ न्हाय न येळ न्हाय..

यशवंता :- आगं.. ! आयला घरात आणाय काळ न येळ कशापाय बगाय लागतुय गं ?

सारजा :- ती म्हनतायसा व्हय ?

यशवंता :- मग तुला काय वाटलं गं..?

सारजा :- कायबी  न्हाय..!  अवो, तुमास्नी काय बी कळत न्हाय बगा.. अवो, त्या थोरलीनं म्हातारीचा पैका-आडका , डाग- बिग समदं घेतलं आसंतीली काडून ..आन दिली म्हातारीला हाकलून.. लय च्यापटर हायती दोगंबी..

यशवंता :- आगं, आयकडं कुटनं आलाय डाग आन पैका-आडका..?

सारजा :- व्हय.. तुमास्नी समदंच ठावं आसतंय न्हवका ?.. अवो, बाई म्हनली का गाटीला गाट मारीत अस्तीच.. तुमास्नी न्हाय उमगायचं त्ये…

(आपण चुकून नको ते तर बोललो नाही ना ?  असे वाटून जीभ चावते )

माज्यावानी एकांदीच आस्तिया बगा.. म्या हातचं काय बी ठेवीत न्हाय.. पर माज्यावानी दुसरी नस्त्यात… ह्ये बगा, त्येंच्याकडं बगील त्येंचा लाडका ल्योक आन लाडकी सून.. उगा तुमी नगा काय बाय ईचार करूसा..

तुमी डबा घ्याचा आन नाकाम्होरं बगीत गप कामाव जायाचं.. ध्येनात ठ्येवायचं.. इसरायचं न्हाय.. चला आत  .. डबा द्येतें..

(सारजा आत जाते )

यशवंता  :- ( सारजाची नक्कल करीत ) नाकाम्होरं बगीत गप कामाव जायाचं.. ध्येनात ठेवायचं..  पार झापडं लावलेल्या टांग्याचा घोडाच केलाय माजा ह्या सारजीनं..

(घोड्याला झापडं बांधतात तसं दोन्ही हात काना पासून डोळ्यांकडे दोन्ही बाजूला झापडासारखे धरतो आणि ‘तगडक ss तगडक ss ‘करीत दोन फेऱ्या मारून आत जातो. )

(प्रकाश हळूहळू कमी होत अंधार होतो )

अंधार

 क्रमशः…

© श्री आनंदहरी

अद्वैत, मंत्रीनगर, इस्लामपूर जि. सांगली

8275178099 / 9422373433

≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈

श्री आनंदहरी

 जीवनरंग 

☆ गटुळं – भाग-1 ☆ श्री आनंदहरी ☆

ग्रामीण एकांकिका :-   गटुळं

(भामा हातात खराटा घेऊन अंगण झाडायला बाहेर येते… अंगण झाडता झाडता छपराकडे नजर टाकते )

भामा :- आँ ss ! येवढ्या येरवाळचं म्हातारी कुनीकडं गेली म्हनायची ? .. कुनीकडं का जाईना..  घरात न्हाय आली म्हंजी बास.. (काहीशी विचारात पडून ) धाकलीनं तर न्हेली नसंल तिला ? छया  ss !  ती कसली न्हेतीया म्हातारीला ..  ब्येस म्हातारीला आमच्या गळ्यात बांदलिया आन ऱ्हात्यात दोगं राजा -रानीवानी.. आमचं ह्येच खुळं … सारकं..’ आय ss आय’ करीत आयच्या पदरामागं ऱ्हातंय.. मी हाय खमकी म्हनुन ..न्हायतर कुनीबी आमच्या ह्या खुळ्याला इस्लामपूरच्या बेस्तरवारच्या बाजारात इकून आलं असतं..  जाऊदेल… ( जरा वेळ अंगण झाडते ..तोवर तिला धुरपदा येत असल्याचे दिसतं ) आली वाटतं म्हातारी.. गावात गेलीवती वाटतं..चला आत जाऊया.. न्हायतर नस्ती ब्याद पुन्यांदा मागं लागायची… तशी, मी लय खमकी हाय म्हना.. ( आत जाते )

धुरपदा :- (दुसऱ्या बाजूने येते अंगणातून उजव्या बाजूला असणाऱ्या सपराकडे जाते. जराशी दमलेली हुश्शss! करीत खाली बसते दाराआडून भामा तिची चाहूल घेत असतेच..)

(स्वगत)  पोटाला दोन पोरं हायती पर योकबी ईचाराय आला न्हाय… आय ज्येवलीया का उपाशी हाय… ह्येचा इचार बी न्हाय … सुना दुसऱ्याच्या घरातनं आलेल्या असत्यात पर पोरं तरी आपलीच असत्यात न्हवं …पर त्यास्नीबी कायसुदीक वाटत न्हाय..कोन कुनाचा नस्तुय ह्येच खरं.. आन त्यात ही म्हातारपन.. म्हातारपन लय वंगाळ.. म्हातारं मानुस कुनालाबी नगंच आसतं ! जाऊंदेल,  उगा डोसक्याला तरास नगं.. वाईच च्या करून प्यावा ..  यशवदेनं भुगुनी आन थाटली दिली ती लय ब्येस झालं.. काय बाय शिजवाय तरी येतंय ..कालच्यान उपाशी हाय ह्ये बिन सांगताच वळीखलं तिनं..आन खाया दिलं…भामीचं बोलनं तिला ऐकाय जायाचं ऱ्हातंय वी.. आवो, माझ्या मागनं नांदाय आली ती .. सोयर न्हाय, सुतक न्हाय पर भनीवानी कंच्या बी वक्ताला आडीनडीला हुबी ऱ्हाती ..

(सागर … धोतर, सदरा, डोक्यावर टोपी असा किंवा तत्सम पुढाऱ्यासारखा पोशाख.. रुबाबदार चालत धुरपा म्हातारी जवळ येतो )

सागर :-  मावशे , काय ऊन खायला बसलीस व्हय ?

धुरपदा :- व्हय रं…  सपरात सावलीला ऊन खात बसलिया.. येतूस का ऊन खाया.?

सागर :-  मावशे, तुजं लय ब्येस काम हाय बग.. (हसत हसत ) व्हय ग मला  घे की दत्तक..

धुरपदा :- घेती की.. पर आनी कुणी दोनजन हायती का बग.. त्यासनी बी दत्तक घेती.. दोन हायती तर सपरात धाडलंय .. पाचजनं झालासा म्हंजी मसनात धाडशीला.. उगा दुसरं खांदकरीबी बगाय नगं…

सागर :-  (काहीच न समजून, उठून निघत ) ती बी खरंच हाय म्हणा.. बरं मावशे, लय कामं हायती, तालुक्याला जायाचं हाय..  तुज काय काम आसलं तर कवाबी हाळी मार.. (टिचकी मारत ) शून्य मिनटात करतो.. ( जातो )

धुरपदा :- खिशात न्हाय गिन्ना आन मला म्हणा अण्णा .. अशातली ह्येची गत..मुडदा फुडारी हुतुय..

बायकू जातीया भांगलाय दुसऱ्याच्या वावरात.. आन ह्ये बोंबलभिकं फिरतंय फुडारी हून..

येसवदा :- (आधाराला काठी टेकत चालत येते ) धुरपदा s ए धुरपदा ss !

धुरपदा :- कोन ? यशवदा व्हय ? ये बाई.

येसवदा  :-  व्हय यशवदाच ! आता माज्याकडं तू याचंस आन तुज्याकडं मी.. दुसऱ्या कुणाला येळ आस्तुय व्हय म्हाताऱ्या संगती बोलाय- बसाय ? टिकारण्या नुस्त्या.. कवा म्हाताऱ्या हुयाच्याच न्हाईती..आन आपली पोरंबी नुस्ती नंदीबैलच हायती..

धुरपदा :- असूनदेल बाई..चार दिस सुनंच अस्त्यात… बस वाईच दम खा..आगं च्या ठेवलाय ..  साखरंचा हाय..घे घोटभर..

येसवदा :- (आश्चर्याने …भामाला ऐकू जावे म्हणून तिच्या दाराकडे पहात..मुद्दाम मोठ्याने ) धुरपे, साखरंचा च्या  ?  ब्येस हाय बग आपलं सपरातच.. सुनां आल्या म्हंजी घोटभर च्या बी मिळायचा न्हाय कवा.. ही ब्येस हाय बग.. कवा च्या प्यावा वाटला तर पेता येतूय करून.

भामा :- ( यशवदाच्या आवाजाने बाहेर येत) काय ओ आत्ती ?

येसवदा :- काय न्हाय.. आलिया मैतरनीला भेटाय..  धुरपीने च्या केलाय… साकरंsचा

भामा :- ( आश्चर्यानं ) साकरंचा च्या ?

येसवदा :-  ( मुद्दामहून तिरक्या भाषेत ) व्हय.. , घेतीस का वाईच..?

भामा :- ( नजर दुसरीकडे  फिरवत) नगं . 

(स्वगत )  च्या ss ? आन साकरंचा ? आमी गुळाचा च्या पेतोय.. आन म्हातारीला भायेर काडल्याव, ती साकरंचा च्या पितीया … 

(म्हातारी यशवदाला काहीतरी हळू आवाजात सांगतेय हे ध्यानात येऊन भामा ने कान टवकारले.  तिने कान टवकारलेले यशवदानं हेरलं तसं ती मोठ्यानं म्हणाली )

येसवदा :-  अगं घे वाईच,..न्हाय मजी.. सुना हायसा.. तुमास्नी द्याला पायजेल.. मेल्याव रडाय पोटाला पोरी कुठं हायती ? तुमास्नीच रडायचं हाय..

(भामा ऐकून न ऐकल्यासारखं करते.. तोंडावर रागाचे भाव )

धुरपदा  :-  यशवदे, दुकानात इतिस का गं संगं?

येशवदा  :- का गं… दुकानात काय काडलंस ?

धुरपदा :- आगं, उद्याच्याला एकादस हाय.. तवा  साबु आनायचाय गं दुकानातनं ?

*येसवदा :- व्हय… आपल्याला जायाच पायजेल दुकानात.. पोटाला दोन दोन लेक हायती पर सुना असल्या घावल्याव….? धुरपे, ह्या जलमातलं ह्याच जलमात फेडायचं आस्तंय.. फेडतील तवा ध्यान हुईल त्यास्नी.. जाऊंदेल.. उगा त्वांड कशापायी वंगाळ करून घ्याचं.. ज्येची करनी त्येच्या संगं.  चल, जाऊया दुकानात.

धुरपदा  :-   थांब वाईच पैकं घ्येते ..

भामा :- ( आश्चर्याने ) आँ ss ! साकरंचा च्या ss, .. साबू ..?

(धुरपदाच्या वाक्क्यानं भामा तिकडं पाहू लागली.. म्हातारीनं हळूच गटूळयाची गाठ सोडली आणि कापडाच्या खाली हात खुपसून हळूच शंभराची नोट काढली.. त्याच वेळी सोन्याची बोरमाळ / माळ बाहेर आली… धुरपानं  ती झटकन आत ढकलली आणि  झटकन गटूळं करकचून गाठ आवळून बाजूला सारलं . भामा हे सारं पहात होतीच. )

भामा :- ( स्वगत ) आँ ss!  म्हातारी लईच आतल्या गाटीची हाय.. शंभराची नोट हाय..सोन्याची माळ हाय..  आनी काय काय हाय त्या गटूळ्यात तिलाच ठावं … तरीच.. तरीच म्हातारी माज गटूळं ..माज गटूळं.. करतीया. कुणालाबी गटूळ्याला हात सुदीक लावू देत न्हाय..  म्हातारीनं गटूळ्यातनं पैसं काडताना, गटूळ्यातला सोन्याचा डाग धाकलीनं बगीतला न्हाय ही ब्येस झालं.. न्हायतर म्हातारीला घरला न्हेली असती, आन समदं येकलीनचं गळपाटलं असतं..  ( भामा क्षणभर विचार करीत राहीली..)

कवासं येत्यात ही… त्यास्नी समदं सांगून म्हातारीला घरात आणाय पायजेल…

(भामा घरात गेली आणि तिच्या पाठमोऱ्या आकृतीकडं पहात धुरपदा हसली)

क्रमशः…

© श्री आनंदहरी

इस्लामपूर, जि. सांगली

भ्रमणध्वनी:-  8275178099

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

श्री आनंदहरी

 जीवनरंग 

☆ ग्रामीण एकांकिका – गटुळं – भाग-2 ☆ श्री आनंदहरी ☆

(रंगाच्या घराचा सोपा… सोप्यात फर्निचर असे काही नाही.. भिंतीवर देवाचे कॅलेंडर / चित्र..  भिंतीकडेला घोंघडं अंथरलंय..  तिथं भामा  काहीतरी भाजी निवडत किंवा तत्सम काहीतरी घरातील काम करीत बसलीय…)

भामा  :-  (दाराकडे पहात चाहूल घेत स्वतःशीच ) आजून कसं आलं न्हायती..( क्षणभराने ) आलं वाटतं…( खाली मान घालून मुसमुसायला सुरवात करते .. मध्येच डोळ्याला पदर लावते )

रंगा :- ( हातातलं खुरपं कोपऱ्यात ठेवून.. खांद्यावरचा टॉवेल काढून तोंड पुसत )

 भामे, वाईच पानी आण ग..

(भामाचं एक नाही न दोन नाही .. तिचं मुसमुसणं चालूच … ते लक्षात न येऊन ..खाली बसत )

ए s भामे, ऐकाय आलं न्हाय का काय ? आगं वाईच पानी आण जा की…

(भामाकडे बघतो.. ती रडतीय हे ध्यानात येताच आश्चर्य वाटून ..)

(स्वगत ) ऑ SS ! वागिनींच्या डोळ्यांत पानी ? …  वागीन बी कवातरी रडती ह्ये ठावं न्हवतं ? जाऊंदेल… ईचारपुस कराय पायजेल… न्हायतर माजं काय खरं न्हाय बाबा… इचारतोच काय झालंय ती..

(भामा जवळ जाऊन बसत काळजीच्या स्वरात ) 

भामा.. ए ss भामा,  आगं काय झालं गं…?

(नवऱ्याला जवळ येऊन विचारताना पाहून भामाचं मुसमूसणे जास्तच मोठयाने सुरू होतं..) 

आगं, रडू नगं..गप .…आता काय झालंय  ती तरी सांगशील का मला ? उगं उगं… रडू नगं… तू सांगीतल्याबिगर मला तरी कसे उमगंल गं ? काय झालंया  ? सांग बगू ..

भामा :- ( रडत रडत ) तुमची आय..

रंगा :- माझी आय…? ( रडायचे नाटक करत ) आयं गss  असं कसं गं झालं …. आगं मी येस्तवर  वाट का न्हाय ग बगीतलीस…अशी कशी गेलीस आमास्नी सोडून.. आता आमी कसं ग जगायचं…भामीचा तरी ईचार करायचा हुतास की गं ss!  तुज्याबिगर आता ती कशी ग ऱ्हाईल..?

(भामाच्या जवळ सरकून / गळ्यात पडून रडण्याचं नाटक करीत ) आय गं ss !..असं कसं ग झालं माज्या आयचं..?

भामा :- ( क्षणभर त्याच्याकडे पहात रडणं विसरून नेहमीच्या आवाजात ) ओ ss गप बसा वाईच .. काय बी झाल्यालं न्हाय म्हातारीला…

रंगा :-  (रडण्याचं सोंग चालूच ठेवत ) काय बी झाल्यालं न्हाय म्हंजी … ? उगा माजी समजूत काडु नगंस… तुजी आयवरली माया ठावं न्हाय व्हय मला.? आगं,  तू रडतीयास म्हंजी… माजी आयच… आये.. आये गं….!

भामा :- (चिडून) गप बस्तायसा का वाईच..? लागलं लगीच ‘ आय  ss आय गं ‘ कराय.. काय हुतंय म्हातारीला ? ब्येस ठणठणीत हाय ती..

रंगा :- (रडण्याचं नाटक थांबवत ) आँ ss !  खरंच सांगतीयास ? मग तू कशापायी रडीत हुतीस गं ?

भामा :- (स्वगत) हेंच्या रडण्यात इसरूनच गेले हुते .. बरं झालं ध्येनात आणलं ह्येनी त्ये…

(डोळ्याला पदर लावत मुसमुसत रडायला लागते )

रंगा :- (स्वगत)  द्येव जवा बायकासनी काळीज वाटीत हुता, डोळ्यात टचकन दाटणारं पाणी वाटीत हुता तवा ही बया न्हवतीच ततं … द्येव आपला काळजीत पडला ..येक काळीज आन डोळ्यांतलं पाणी शिलकीत ऱ्हायलं कसं…. ? कोन ऱ्हायलं बिनकाळजाचं म्हणीत द्येव आपला हिकडं बघतुय.. तकडं बघतुय …तर ही आपली लांब दुसरीकडं … लांडग्यासनी काळीज वाटीत हुतं त्या लायनीत..  हिला बायकांचं काळीज द्याला द्येव पळत पळत ततंवर जातूय तर  काय ? अवो, लांडग्यांचं काळीज हिला आगुदरच बसवून बी झाल्यालं…

(भामाकडं जात..  न रडता काळजीनं ) आगं, मग तुला झालंय तरी काय रडाय ? आतातरी  सांगशील का ?

भामा :- (रडत – मुसमुसत ) तुमची आय मला न्हाय न्हायती बोल्ली ?

रंगा :- ( आश्चर्याने ) क्काsय ? माजी आय ? आन तुला बोलली.. (स्वगत )… गाईनं कवा वागीणीला खाल्ल्यालं म्या तरी  ऐकलं न्हवतं…

(भामाकडं बगत) गप गं गप.. सांजंच रडू नगं.. गरीब-बिचारी माझी माय ती ?

भामा :- (रडणं विसरून एकदम चिडून) काय म्हणलासा ?

रंगा :-  काय म्हनलो ?

भामा :- (चिडून) मगाधरनं तुमची आय न्हाय न्हाय ती बोलली म्हणून मला रडू येतंया.. जीवाला लागलं माज्या.. मी आपली दुपारधरनं रडत बसलीया.. पाण्याचा योक  घोटसुदीक पोटात गेल्याला न्हाय माज्या… आन तुमी… ‘ गरीब ती माजी माय ‘ म्हंतायसा व्हय ? तुमची माज्यावं काय मायाच न्हाय ऱ्हायल्याली बगा ..

रंगा :- (साळसूद पणाचा आव आणत) मी  माय म्हनलो ? (स्वगत) कवातरी चुकून खरं याचंच म्हणा  तोंडांत …(भामाला) न्हाय गं भामे, न्हाय ! आगं मी तर ‘ गरीब ती माजी गाय ‘ आसं म्हनलो …लय रडलीस त्येनं तुला गायचं माय ऐकू आलं असंल… आसं हुतं कवा कवा….

भामा :- (चिडूनच)  न्हाय .. तुमी ‘ माय ‘ म्हनलासा..

रंगा :- न्हाय गं.. मी गाय च म्हंलो… तू माय ऐकलंस..इस्वास नसंल तर कुनालाबी ईचार. (स्वगत )  हिला एक माजं कवा पटतच न्हाय..  मी माय म्हनलो आन आमच्या या भामीनं ‘ माय ‘ ऐकलं .. आता ह्येला ऐकनं म्हनायचं का काय ? (  भामाकडे पहात )   बरं ती जाऊंदेल.. तू गप हो बगू आता.. आपुन त्या म्हातारीचं घर उनात बांदु… (स्वगत) तसं.. माज्या गरीब बिचाऱ्या मायचं घर हिनं कवाच उनात बादलं आसंल म्हणा.. आसल्या कामात लईच उरक हाय तिला..( भामाकडॆ पहात ) भामे,गप रडू नगं..बरं, तुज्यासाठनं च्या आणू का करून ?

भामा :- नगं, मी आनते च्या .. तुमी, दमून आलायसा ..

रंगा :- व्हय.. पर तू बी दमली अश्शील ..( स्वगत ) रडून रडून

भामा :-  आंत्ये मी च्या करून..( आत जाते. जाताना  ‘ कसे मी गुंडाळलं ‘ अशा अर्थाने विजयी मुद्रेने प्रेक्षकांकडे पहात आत जाते )

रंगा :- (स्वगत) ही आसं हाय … आय कायबी बोल्ली नसंल हिला , ही ठावं हाय मला.. अवो, गरीब गाईवानी हाय ती.. आता लईच तरास दिल्याव.. गाय कवातरी शिंगं उगारायचीच..जाऊंदेल .. दोन दिसांनी भामी वाईच निवाळल्याव आणावं आयला..तरी बरं पल्याड धाकला येसवंता हाय.. दोन रोज त्यो तरी बगील आयचं..पर एकांद्या माऊलीला योकच ल्योक आसंल… आन आसली सून पदरात आसल.. त्या माऊलींचं काय खरं न्हाय बगा..  हीच खोडील हाय; ती काय ठावं न्हाय वी मला ?..पर सांगायचं कुनाला ? अवो, पदरात निखारा बांदल्याला हाय ..पर चटकं बसत्यात म्हणाय बी येत न्हाय ..आन टाकून बी द्येता येत न्हाय… उगा आपलं,  ब्येस गार गार लागतंय म्हनायचं .. दुसरं काय..

भामा :- (चहा घेऊन येत ) काय म्हनलासा.. चटकं ? कसलं चटकं बसाय लागल्यात तुमास्नी ?

रंगा :-  (स्वगत ) ही आसं हाय… नगं ती,  लगीच ऐकाय जातंय…आनं आपल्यास्नी आकायचं ती आयकाय येऊनबी न आकल्यागत कराय लागतंय.. ( भामाकडे वळून )  आगं,  डोळ्यांत पानी हाय .. तुला लय दुक बी झाल्यालं हाय.. आन डोसक्यात काय-बाय ईचार असणार.. तवा म्हणलं,  च्या येवस्तीत आन.. गरम आस्तुय .. चटकं बसतीली.. (रंगा चहा घेतो.)

भामा :-  (चहा घेता घेता परत डोळ्यात पाणी आणत)  ह्ये बगा, म्या काय तुमच्या आय ला घरात न्हाय घ्याची .. आधीच सांगून ठेवत्ये…

रंगा :-  हं . म्या कवा तुज्याम्होरं बोलतो काय गं  ? आगं, माजं नशीब म्हनून तुज्यावानी बायकू मला मिळालीया… तू काय म्हंशील तसं…  भामे, लै भुका लागल्यात वाईच जेवनाचं बगतीस काय ..?

भामा :-  व्हय .. पर तुमी सपरात जायाचं न्हाय.. माज्यासंगती चला बगू आत… ( भामा आत जाते ) (आतूनच )

आलासा का न्हाय ? या लगुलग..

रंगा :-  आलो न्हवका.. ( प्रेक्षकांकडे बघून – थोडसं वाकून – दोन्ही हात डोक्यावर शिंगासारखे धरत..नंदीबैलासारखी मान हलवत ” गुबुगुबु ss गुबगुबु ” असा तोंडाने आवाज करत रंगमंचावर दोन तीन फेऱ्या मारून  म्हणतो..)

आमच्या भामीला नवरा न्हवं.. ,ह्यो असला  गुबुगुबु पायजेल…चला गुबुगुबुराव…गुबु गुबु.. गुबु गुबु..( आणखी एक फेरी मारून गुबु गुबु करत आत जात असतानाच प्रकाश कमी होत होत अंधार होतो )

अंधार

क्रमशः…

© श्री आनंदहरी

इस्लामपूर, जि. सांगली

भ्रमणध्वनी:-  8275178099

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

श्री आनंदहरी

 जीवनरंग 

☆ गटुळं – भाग-1 ☆ श्री आनंदहरी ☆

ग्रामीण एकांकिका :- गटुळं

लेखक :- आनंदहरी

पात्रे –

धुरपदा :-  सासू :- वय साधारण 65 ते70 च्या जवळपास काहीशी थकलेली

यशवदा :-  धुरपदाची समवयस्क शेजारीण

रंगा :-  धुरपदाचा मोठा मुलगा 40 च्या दरम्यान

भामा ;- रंगा ची बायको मोठी सून

यशवंता :- धुरपदा चा धाकटा मुलगा 35 च्या जवळपास

सारजा :-  यशवंतांची बायको..

सागर :-  स्वतःला पुढारी समजणारा गावातील एक रिकामटेकडा

(रंगाचे साधेच घर.. पुढे अंगण.. शेजारी गोठ्याचं छप्पर .. यशवंताचे घर.. रंगा रानात कामे करणारा.. यशवंता छोट्याशा कारखान्यात काम करणारा कामगार.  घरे साधीशीच .. फर्निचर असे फारसं काहीही नाहीच)

प्रवेश पहिला..

(विंगेतून धुरपदाला हाताला धरून ओढतच तिची सून बडबडतच तिला अंगणात  घेऊन येते…)

धुरपदा :-  (गयावया करीत) आगं ssआगं.. असं काय करतीयास गं..?

भामा :- (ठामपणे काहीसे निर्धाराने) आगुदर भायेर हुयाचं.. लय झालं. पार डूईवरनं पानी गेलं…

धुरपदा :-  आगं,  पर झालंय तरी काय ?

भामा :- आदी माज्या घरातनं भायेर हुयाचं.

धुरपदा :- (काहीसे आश्चर्याने,काहीसं चिडून) तुजं घर ? कवापासन घर तुज झालं गं ?     घर काय म्हायेरासनं घिऊन आलीवतीस व्हय गं ? लगी लागली माजं माजं कराय ? आगं , नवऱ्यासंगं रात-दिस राबून काडी काडी गोळा करून बांधलय म्या ती.. आन मलाच भाईर काडतीस व्हय गं ?  म्हणं, माज्या घरातनं भायेर हुयाचं..

भामा :- माज्या म्हायेराचं नाव काढायचं काम न्हाय .. सांगून ठयेवते… ही घर बगूनच माज्या बा नं दिलीया मला… पार फशीवलंसा तुमी, मला नं माज्या बा ला… माजा बा लई भोळा, फसला.. आन तालेवाराची  सोयरीक आल्याली सोडून हितं दिली मला…

धुरपदा :- व्हय गं व्हय… पार पालखीच घ्येवून आला आसंल न्हवं , एकांदा राजा तुज्यासाठनं ..  मग जायाची हुतीस… आमी काय मेणा न्हवता धाडला ? मेल्याली म्हस म्हणं आठ शेर दूध देत हुती ..उगा आपलं कायबी बोलायचं..

भामा :-  म्हस आठ शेरांची असूनदेल न्हायतर धा शेरांची…बास झालं तुमचं..आदी भायेर हुयाचं आन आजाबात घरात याचं न्हाय…न्हाय म्हंजी न्हायच..

धुरपदा :- (ती घरातून बाहेर काढणारच हे जाणवून गयावया करीत) आगं पर मला म्हातारीला कशापाय काडतीयास गं भाईर..? ऱ्हाऊदेल की ग  घरात मला.. म्या म्हातारीनं कुटं जायाचं गं..?

भामा :- त्ये मला कशापायी ईचारतायसा ?  … कुटं बी जावा पर माज्या घरात रहायचं न्हाय… आजपातूर लई झालं.. पर आता म्या कुणाचंच ऐकायची न्हाय..  भाईर म्हंजी भाईंरच..

धुरपदा :- (गयावया करत ) आगं..नगं गं आसं करुस….. ऐक माजं ? आगं, असं किस्तं दिस ऱ्हायल्यात माजं म्हातारीचं ?

(धुरपदाचं काहीही न ऐकून घेता तिला झिडकारून भामा आत जाते.. आतून वाकळ बाहेर टाकते आणि दार बंद करते ..  धुरपदा दुःखी कष्टी होऊन बाहेर तशीच बसली आहे… भामाने तिच्या जवळच वाकळ टाकली तशी ती बसूनच जरा वाकळेकडं सरकली काही क्षण तशीच बसून राहिली)

धुरपदा:- ( काहीसे आठवण होऊन  वाकळ उलटी सुलटी करून शोधत..) माजं गटूळं ss ? माजं गटूळं कुटं गेलं…?

(काहीसं आठवून तिरमिरीत उठते..[ विंगेजवळ जात ] भामाचे दार ठोठावत)

भामे ss ए भामे ss ! माजं गटूळं दे आदी… आदी माजं गटूळं दे.. ( पुन्हा दार ठोठावते ) सांगून ठयेवते …आदी माजं गटूळं दे..

(जरा बाजूला होत बडबडू लागते..)

मला भायेर काडतीया आन माजं गटूळं बी दिना झालीया …

तू ब्येस काडशील गं… पर माझा रंगा आला का पेकटात लाथ घालून तुलाच भायेर काडतुय का न्हाय त्ये बग….

भामा :- (विंगेतूनच – फक्त आवाज) माजं गटूळं ss माजं गटूळं ss ! म्हातारी पार जीव खाया लागलीय गटूळयासाठनं..  गवऱ्या मसनात गेल्या तरीबी गटूळं गटूळं कराय लागल्यात.. येवडं काय अस्तंय त्या गटूळ्यात कुणाला ठावं ?..ही घ्या तुमचं गटूळं..

(दार उघडून भामा गटूळं बाहेर फेकते .. धुरपदा झटकन पुढं होऊन गटूळं घेते)

धुरपदा:- (बंद दाराकडे [विंगेकडे] पहात, हातवारे करीत .. काहीसं स्वतःशीच बोलल्यासारखं पण भामाला उद्देशून)

व्हय बाई व्हय… माज्या गवऱ्या मसनात गेल्याती…समद्यांच्याच कवा ना कवा जात्यातीच… आता तुज्या  नसतील जायाच्या तर ऱ्हाउंदेल बाई.. तू ऱ्हा जित्तीच .. न्हायतरीं गवऱ्या मसनात धाडाय कुणीतरी पायजेलच …

मला घरातनं भायेर काढतीया.. वाईच कड काढ.. माजा रंगा आला म्हंजी कळंल ..कसं भायर काढायचं असतंय ती.. ( स्वगत) तवर आपलं सपरात जावं आन वाकाळ हातरुन पडावं …

 (धुरपदा वाकळ आणि गटूळं घेऊन छपरात/ गोठयात जाते… काहीवेळ अस्वस्थच.. उठून तिथंच  माठावर असणाऱ्या तांब्यातून पाणी पिते . अंगणात येते , बंद दाराकडं आशाळभूतपणे पाहते… चहाची तल्लफ आली असावी असा अविर्भाव ,….अंगणात फिरता फिरता…)

(स्वगत)

कवा दाराम्होरनं जाणारा कुणीबी च्या पेल्याबिगर गेला न्हाई आन आता दोन दोन सुना आसूनबी मला म्हातारीला च्या चा घोट बी मिळंना झालाय…

(आकाशाकडे बघून हात जोडते.. जीवाची घालमेल होतेय..हळू हळू चालत छपराकडे जात असतानाच प्रकाश कमी होत अंधार होतो)

अंधार

क्रमशः…

© श्री आनंदहरी

इस्लामपूर, जि. सांगली

भ्रमणध्वनी:-  8275178099

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सुश्री सुनिता गद्रे

 जीवनरंग 

 ☆ व्हॅलेंटाईन डे भाग-2 ☆ सुश्री सुनिता गद्रे ☆ 

(14 फेब्रुवारी हा प्रेमी जोडप्यांचा दिवस  व्हॅलेंटाईन डे म्हणून साजरा करण्याची तिकडे पद्धत आहे…. आता पुढे)

“हा जुन्या काळापासून चालत आलेला सण नां.. एक आपलं सोडा हो, पण आपल्या मुलांकडून हे  असलं कधी काही मी कसं ऐकलं नव्हतं‌?”नानी शंका समाधान करून घेत होत्या.

“काय आहे नानीजी, ग्लोबलायझेशन मुळं सगळं जग हल्ली एक झालंय ना…. शिवाय सगळं डंका पिटत मोठ्या प्रमाणात साजरं करायची पद्धत आलीय त्यामुळे!… आता तर एक दिवसाऐवजी पुरा आठवडा धुमाकूळ चालू असतो…

पुन्हा दोघं गप्प होऊन अंथरुणावर बसून राहिले. त्यांना काहीच सुचत नव्हतं. टीव्ही बघणं तर दूरच…. पण झोपावसं ही वाटत नव्हतं. दहा वाजून गेले होते. तेवढ्यात अमर महाशय धाड्दिशी दरवाजा उघडून घरात दाखल झाले. त्यांनी हातातला मोठा गिफ्ट बॉक्स सोफ्यावर आदळला ….आणि ते बेडरूम मध्ये अंतर्धान पावले.

अन् दोघांचं जोरजोरात भांडण ऐकू येऊ लागलं. कानावर आदळलेल्या तुटक-तुटक शब्दांचा त्यांनी लावलेला अर्थ असा होता… की ठरलेल्या जागी… ठरलेल्या वेळी… अमर पोहोचू शकला नव्हता.एक तर त्याची ही स्वतःची नवी कंपनी होती आणि अचानक  कंपनीमध्ये खूप मोठं एक महत्त्वाचं काम आलं. त्यामुळे लवकर त्याची सुटका झाली नाही. आणि कधी नव्हे ते त्याला आपल्या जीवनात पहिल्यांदाच लोकलच्या मरणाच्या गर्दीत उभा राहून प्रवास करावा लागला. त्यातच त्याचा मोबाईल चोरीला गेला. व्यवस्थित संभाषण होऊ शकलं नव्हतं. त्यामुळं दोघांची चुकामूक  …मग गैरसमजावर गैरसमज ….शब्दाला शब्द वाढणं ….आरोप-प्रत्यारोप…. नताशाचं रडणं… अमरचं तिरसटणं…सगळं चालू होतं. एका दृष्टीने पाहिले तर दोघांचंही आपापल्या परीने बरोबर होतं. पण हे कबूल कोण करणार?.. समोरच्याला समजून घेण्याचा दृष्टीकोन कोणातच नव्हता. फक्त एकाच वाक्यात दोघांच्या बोलण्यामधे समानता होती. “माझ्यावर तुझं प्रेमच नाहीय.”

मियाॅं बिबीच्या भांडणात पडण्यात काहीच अर्थ नव्हता.

थोड्या वेळानं सगळं शांत… शांत झालं. न खाता-पिता दोघं तशीच रागारागानं झोपली होती.

बारा वाजत आले होते.

‘नानाजी अहो ,पण हा लग्नाआधी प्रेम करणाऱ्यांचा सण नां ‘वगैरे मनात आलेले विचार त्या फुलांकडे पाहता पाहता नानी विसरून गेल्या. टेबलावरून मोठ्या प्रेमानं त्यांनी बुके हातात घेतला. आणि त्या म्हणाल्या,” बघाना ही दोघं यडी पोरं कशी भांडून झोपली… आता काय.. पुन्हा उद्या याहून महाग बुके आणतील.. आणिअधिक किंमती गिफ्टही… पण मला उद्या ही उदास, दुःखी कष्टी मलून झालेली बुकेतली फुलं बघवणार नाहीत. आपण असं करू या का?… बोलता बोलता त्या वळल्या.समोर बघताहेत तर नाना कपाटातून मोठा चॉकलेट बार काढून घेऊन उभे होते. नाना आणि चॉकलेट?.. जगातली ती एकमेवचअशी व्यक्ती असावी जिला चॉकलेट आवडत नाही.  आपण दोघं एकच विचार करतोय नां ! नाना हसत म्हणाले,”चलो फिर… मौका भी है और दस्तूर भी”

मग काय पिक्चरचा सीनच साकार झाला. नानांनी मोठ्या आदबीनं गुडघ्यावर बसत नानींना बुके दिला. नानी थँक्यू म्हणाल्या. त्यांनी दिलेल्या चॉकलेटचा एक बाईट घेतला. उरलेलं चॉकलेट नानांच्या तोंडात भरवत त्या म्हणाल्या, “नानाजी हॅपी व्हॅलेंटाइन डे!”पुन्हा काहीतरी चुकल्यासारखं वाटल्यामुळे त्या म्हणाल्या,” मी हे बरोबर बोलतेय ना? का मेरी क्रिसमस सारखं मेरी व्हॅलेंटाइन ….आणि त्यांचं कुजबुजून बोलणं चालूच राहीलं……

एरवी इतिहासाच्या पानात लपलेला पण या आठवड्यात बाहेर आलेला तो महान संत ‘श्री व्हॅलेंटाईन बाबा’ जरूर लग्नाच्या पासष्टीत पहिलावहिला व्हॅलेंटाइन डे सेलिब्रेट करणार्‍या या जोडप्याला  ब्लेसिंग देत असेल.

समाप्त

© सुश्री सुनीता गद्रे

माधवनगर सांगली, मो 960 47 25 805.

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सुश्री सुनिता गद्रे

 जीवनरंग 

 ☆ व्हॅलेंटाईन डे भाग-1  ☆ सुश्री सुनिता गद्रे ☆ 

नाना-नानी यांचीआनंदी जोडी… पासष्ट वर्षाच्या संसारात परिस्थितीच्या रूपानेभोगाव्या लागलेल्या उन्हाच्या झळा, पावसाचा भडीमार, आणि बोचरी थंडी यांचा मोठ्या हिमतीने हसत हसत सामना केलेले.. ..छोट्या छोट्या गोष्टीतही आनंद शोधणारे हे सुखी जोडपे.नानींचं माहेर इंदूरचं… लग्न झाल्या झाल्या नानी हे टोपण नाव ऐकलं की त्यांना कससंच वाटायचं .पण नवऱ्याची लहान भावंडंच काय सगळं घरदारच त्यांना नाना म्हणायचं .म्हणून मग त्या नानी! आणि नानांची सगळ्यांशीच आदराने बोलायची सवय… त्यामुळे त्या नानीजी आणि त्यांचे ‘हे’ नानाजी!

आठवड्यापूर्वीच आपल्या नातवाकडं मुंबईत राहायला आले होते. नातू अमर आणि नातसून नताशा आग्रह कर- करून आपला नवा संसार बघायला त्यांना घेऊन आले होते आणि कमीत कमी पंधरा दिवस झाल्याशिवाय परत जायचा विषयही  काढायचा नाही, अशी त्यांना तंबीही देऊन टाकली होती.

“काहीही म्हणा हं नानीजी, सहा महिनेच झालेत लग्नाला, पण किती छान ट्यूनिंग जमलंय नाही यांचं ?फार छान वाटतंय हे पाहून ! आपल्या दोघी मुली, आणि ह्याचे आई-बाबा यु .एस. सोडायला तयार नाहीतआणि हा पठ्ठ्या अमर, सरळ मी इंडियात ‘सेटल’ होणार, तिथंच धंदा ,व्यवसाय करणार म्हणून ठासून सांगून इथे मुंबईला राहायला आलाय. शब्दाशब्दातून कौतुक भरून वाहत होतं . नानीजी तरी कौतुक करण्यात कुठल्या कमी पडायला!” ही नताशा किती गोड लाघवी मुलगी आहे नाही! आपण आलो त्याच दिवशी मला म्हणाली होती, “नानीजी सध्या तरी आपलं हे घर…म्हणजे हा वन बीएचके फ्लॅट छोटा आहे. असं करा, तुम्ही बेडरूम वापरा . आम्ही हॉलमध्ये”….” वा ग वा शहाणे!” मी म्हणाले , “आम्हालाच हा हॉल हवाय.. मोठा… ऐसपैस! किती प्रेमाने माझ्या कुशीत शिरली होती आणि मांडीवर डोकं ठेवून झोपली होती.”नानी च्या डोळ्यासमोर सारखं तेच चित्र येत होतं . अचानक आठवण झाल्यासारखं त्या म्हणाल्या,

“अरे हो, ती आज सांगून गेली आहे की त्यांचे डिनर आज बाहेर आहे आणि परत यायला पण आज उशीर होणार आहे. संध्याकाळी आपल्यासाठी जेवणाचे पार्सल येणार आहे. आठ वाजले होते नाना-नानी आपलं जेवण आवरून टीव्ही पहात बसले होते. तेवढ्यात दरवाजा धाडदिशी उघडून नताशा आत आली .हातातला मोठा बुके तिनं सेंटर टेबलवर  व्यवस्थित ठेवला. पण पायातल्या चप्पल कोपऱ्यात उडवल्या. पर्स भिरकावून दिली आणि बेडरूमचा दरवाजा पण दणकन् बंद केला.

‘अमर कुठाय… तुमचं डिनर’

 …वगैरे शब्द नानींच्या तोंडातून बाहेर पडलेच नाहीत.  “हा काय प्रकार आहे ?”त्या हळू आवाजात नानांबरोबर बोलू लागल्या. मी गेल्या आठवडाभर पाहतेय… कधी चॉकलेटचा मोठा बॉक्स, कधी लाल गुलाबाची फुलं आणि त्या शोकेस कडं बघा, केवढा मोठा टेडी त्यांनीआणून ठेवलाय… आणि आज हा प्रकार! नानींना काहीच सुचेना.

“हा फेब्रुवारीचा दुसरा आठवडा चालू आहे नां,मग बरोबर आहे”नाना सगळे कोडे उलगडल्यागत बोलले,”कळलं का काही? हा व्हॅलेंटाईन वीक चालू आहे आणि त्यात आज चौदा तारीख!”

“म्हणजे काय हो? काल परवा कुठल्याशा मालिकेत ऐकला हा शब्द. प्रेमाचा दिवस काहीतरी असतं म्हणे व्हॅलेंटाईन म्हणजे”….इति नानी उवाच!

नानींचा भाबडेपणा पाहून आलेले हसू आवरत नाना म्हणाले ,”अहो परदेशातल्या तरुण-तरुणींचा हा खास दिवस आहे. युरोपातील एका देशात एक व्हॅलेंटाईन नावाचा संत… चर्चचा फादर म्हणा हवं तर, होऊन गेला. प्रेम करणाऱ्या युगुलांचं तो लग्न लावून द्यायचा म्हणे. कारण तिथल्या सम्राटानं ‘लोकांनी लग्नं करायची नाहीत’ असा हुकूम काढला होता. व्हॅलेंटाइनचा आणि चौदा फेब्रुवारी या दिवसाचा काहीतरी संबंध असावा. त्यामुळे चौदा फेब्रुवारी हा प्रेमी जोडप्यांचा’दिवस व्हॅलेंटाईन डे’ म्हणून साजरा करायची तिकडं पद्धत आहे.

क्रमशः ….

© सुश्री सुनीता गद्रे

माधवनगर सांगली, मो 960 47 25 805.

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सौ. गौरी सुभाष गाडेकर

 जीवनरंग 

☆ मारुती – भाग पाचवा ☆ सौ. गौरी सुभाष गाडेकर ☆

(कथासूत्र :  ‘तुमच्या पापामुळे होणारा माझ्या अंगाचा दाह असह्य झाला, तर मी निघून जाईन,’ हा मारुतीचा निरोप भावड्याने लोकांना सांगितला ……)

आता प्रत्येकजण एक दुसऱ्याकडे बघायला लागला. पापाची खाण म्हणजे सावकार. त्याने लोकांना खूपच लुबाडलं होतं. पण त्याने विचार केला, ‘तसं लोकांना फसवून मी बक्कळ पैसा   कमावला. पण खरं पाप तर जगन्याने केलंय. शेजाऱ्याच्या बायकोशी चोरटे संबंध ठेवलेयत आणि राजरोस मिरवतोय सभ्य म्हणून.’  जगन्याच्या मते  ‘माझीतर एकाच बाईबरोबर भानगड आहे, पण पाटील तर…. किती बाया आल्या आणि किती गेल्या..’  पाटलाला वाटतंय……

“ऐका ss,”पुन्हा एकदा भावड्याने आरोळी मारली,”देव थकलाय आता.त्याला विश्रांती घ्यायचीय. रात्रही झालीय. तेव्हा आता सगळ्यांनी आपापल्या घरी जा. उद्या सकाळी दहाला पूजा होईल. त्यानंतर दर्शनाला या.”

म्हातारीने दगड्यापुढे दंडवत घातला, “द्येवा, माफ कर मला. माझ्या या गुणी पोराच्या अंगावर मी वसवस करत राह्यले. त्याचं पुण्य दिसलंच नाही बघ माझ्या डोळ्याला.”

दादल्या आणि चिमीनेही नमस्कार  करुन माफी मागितली.

“वैनी, मारुतीरायाचं ताट वाढ. मी भरवतो देवाला.”

कोणाच्याही नकळत भावड्याने जेवणात औषध मिसळलं आणि तो दगड्याला प्रेमाने भरवू लागला.  डाळभाताचं ते मिळमिळीत जेवण दगड्याच्या घशाखाली उतरेना.

“हे बघ, दगड्या, देवाने काय सांगितलं, ते ऐकलंस ना? तू पुण्यवान आहेस, म्हणून मारुती तुझ्या अंगात आला. आता, मारुतीने पुढे काय सांगितलं, ते मी सगळ्यांसमोर बोललो नाही. म्हटलं, लोक गेले की तुला सांगूया.”

“काय म्हणाला मारुती?”सगळ्यांचेच कान टवकारले.

“मारुती म्हणाला, ‘दगडू पित होता, ते त्याच्याकडून अजाणतेपणे घडलं. पण यापुढे त्याने जर ती चूक केली, तो एक घोट जरी दारू प्याला, तरी माझ्या गदेने त्याच्या डोक्याचा चेंदामेंदा करुन टाकीन.’ हे मरेपर्यंत लक्षात ठेव, दगड्या. यापुढे दारूला स्पर्शही करू नकोस. नाहीतर तो तुझ्या आयुष्यातला शेवटचा दिवस ठरेल. कळलं?”

दगड्या घाबरला. खरोखरच घाबरला. खूप खूप घाबरला. त्याने स्वतःच्याच डोक्यावर हात ठेवून शपथ घेतली, “मारुतीराया, तुझी शपथ घेऊन सांगतो, यापुढे दारूला हातही लावणार नाही.”

दुसऱ्या दिवशी दहानंतर गर्दी जमायला लागली. तेव्हा भावड्याने जाहीर केलं – ” काल मध्यरात्री मारुतीरायाने मला पुन्हा दृष्टांत दिला. मी त्याला विनंती केली,’देवा, मारुतीराया, तुझ्या दर्शनासाठी येणाऱ्या बऱ्याच जणांच्या हातून पाप घडलंय. त्याचा तुला त्रास होतोय, हे मला ठाऊक आहे. पण तू अचानक असा आमच्याकडे पाठ फिरवून जाऊ नकोस. आणखी एक-दोन दिवसतरी थांब. कोणी आतापर्यंत येऊ शकले नसतील,उद्या-परवा येतील, त्यांना दर्शन दे.मग हळूहळू अंतर्धान पाव.’ तो राजी झाला. म्हणा – जय हनुमान.”

सगळ्यांनी त्याच्या पाठोपाठ ‘जय हनुमान’चा घोष केला.

तिसऱ्या दिवशी रात्रीपर्यंत चेहऱ्यावरची सूज अर्धीअधिक कमी झाली होती.

चौथ्या दिवशी दगड्या उठला, तेव्हा त्याच्या चेहऱ्यावरची मारुतीसूज पूर्णपणे उतरली होती.

नंतर भावड्या मुंबईला परतला आणि दवाखान्यात कंपाउंडरच्या कामावर रुजू झाला.

दगड्याने दारू सोडली व तो व्यवस्थित कामाला लागला.

पण अजूनही त्या गावांत दगड्याच्या अंगात आलेल्या मारुतीरायाच्या कथा भक्तिभावाने, श्रद्धापूर्वक सांगितल्या-ऐकल्या जातात.

समाप्त

© सौ. गौरी सुभाष गाडेकर

संपर्क –  1/602, कैरव, जी. ई. लिंक्स, राम मंदिर रोड, गोरेगाव (पश्चिम), मुंबई 400104.

फोन नं. 9820206306

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈

सौ. गौरी सुभाष गाडेकर

 जीवनरंग 

☆ मारुती – भाग चौथा ☆ सौ. गौरी सुभाष गाडेकर ☆

(कथासूत्र :दगड्याच्या अंगात मारुती आला नसून ती ऍलर्जीमुळे आलेली सूज आहे, या भावड्याच्या म्हणण्याला डॉक्टरांनी दुजोरा दिला व त्यावर औषध दिलं…..)

भावड्या घरी पोचला, तेव्हा म्हादेव येऊन बसला होता. “द्येवा, मारुतीराया, तू बरोबर मार्ग दावलास. माजी म्हस मला गावली. बोल्ल्यापरमाणं नारळ फोडतो.”त्याने दोन नारळ फोडले आणि दहा रुपयेही ठेवले मारुतीसमोर. नाम्याच्या पोराला नोकरी लागली.तोही खुश होऊन आला. त्याने पेढे आणि वीस रुपये ठेवले.

आजूबाजूच्या इतर गावातलेही लोक दर्शनाला येऊ लागले. आतापर्यंत एका पैशाचीही कमाई नसलेल्या दगड्यामुळे इतके पैसे घरात यायला लागले, म्हटल्यावर घरची परिस्थिती तर सुधारली होतीच ;पण सगळे दगड्याला मानही देऊ लागले होते.

भावड्याने मोबाईलवर दगड्याचा फोटो काढला आणि डॉक्टरांना पाठवला. नंतर त्याने डॉक्टरांना फोन लावला.

“हो. आपला कयास बरोबर होता. त्याला कसलीतरी ऍलर्जीच झाली आहे. मी दिलेलं औषध दे त्याला. म्हणजे निदान वाढणार तरी नाही सूज,”डॉक्टरांनी सांगितलं.

भावड्याने मनोभावे मारुतीला नमस्कार केला. तो म्हातारीला म्हणाला,”आई, आपली पुण्याई म्हणून मारुती आपल्या घरात आला. मी एक दिवस उशिरा आलो, पण आता मात्र मी त्याची सेवा करणार. माझ्या हाताने मी त्याला भरवणार.”

भावड्याने एकंदर परिस्थितीचा आढावा घेतला, तेव्हा त्याला जाणवलं, की प्रकरण वाटतं, त्यापेक्षा कितीतरी पटीने गंभीर आहे. सगळ्याच दृष्टीने.

एक म्हणजे दगड्याच्या तोंडाला आलेली सूज उतरायला हवी. त्याचं शरीर दारूने आधीच एवढं पोखरलेलं आहे, की दुसरं टॉक्सिन ते कितपत पचवू शकेल, ते सांगता येत नाही. त्यामुळेच ही ऍलर्जी झाली आहे, हे नक्की.ही ऍलर्जी कसली आहे, हेही माहीत नाही. एकूण, त्या पेशन्टबाईंवर औषधाचा जसा लवकर परिणाम झाला, तसा दगड्याच्या बाबतीत होईल की नाही, याची गॅरंटी नाही.

दुसरं म्हणजे त्याला बरं वाटलं, त्याच्या चेहऱ्यावर आलेली सूज उतरली, तर त्याचा आनंद वाटणारी व्यक्ती फक्त आपणच असणार.त्याला मिळणारे पैसे, नैवेद्य, मान वगैरेमुळे घरातल्या माणसांची इच्छा, त्याने असंच राहावं, अशी असणार. बाकीच्यांचं सोडाच; पण खुद्द दगड्याही हे देवत्व एन्जॉय करतोय.

आणि आजूबाजूच्या माणसांना कळलं, की हा मारुती-बिरुती नसून ही ह्याला झालेली ऍलर्जी आहे, तर सगळे मिळून दगड्याला तर पिटून काढतीलच, पण घरच्यांनाही सोडणार नाहीत.

यातून काय मार्ग काढावा बरं?

दगड्यासमोर डोळे मिटून, मांडी घालून बसलेला भावड्या खऱ्या मारुतीला आळवू लागला,’मारुतीराया, तुम्हीच सांगा – यातून माझ्या दगड्याची आणि घरातल्या इतरांची सुटका कशी करायची?’

आणि मारुतीने भावड्याला मार्ग दाखवला.

भावड्या उठला. दगड्याच्या पुढ्यात पण दगड्याला पाठमोरा, गर्दीकडे तोंड करुन उभा राहिला. दोन्ही हात वर करुन ओरडला, “थांबा. गप्प राहा सगळे.”

त्याबरोबर सगळेच बोलायचे थांबले आणि उत्सुकतेने त्याच्याकडे बघू लागले.

“मी आता इथे बसून मारुतीस्तोत्र म्हणत होतो, तेव्हा मारुतीने मला दृष्टांत दिला.”

हे ऐकताच लोकांमध्ये कुजबुज सुरू झाली.

“शांत राहा. मारुती माझ्याशी काय बोलला, ते ऐकायचं असेल, तर सगळे शांत व्हा.”

त्याबरोबर आपापसातलं बोलणं थांबवून सगळे भावड्याचं बोलणं लक्षपूर्वक ऐकू लागले.

“मारुती म्हणाला, ‘मला तुमच्या गावात यावंसं वाटलं, म्हणून मी गावातल्या सगळ्यांत पुण्यवान माणसाची निवड केली. होय. हा दगडू अजाण लेकरू आहे. तो पित होता, हे खरं आहे. पण त्याच्या अजाणपणामुळे त्याच्या हातून घडलेल्या त्या चुकीला मी माफ केलंय.

हे सगळे लोक भक्तिभावाने माझ्या दर्शनाला आलेत. मी त्यांच्यावर प्रसन्न झालो आहे.

पण……… एखादा पापी माणूस माझ्यासमोर आला, की माझ्या अंगाची आग होते. जळणाऱ्या लंकेत माझ्या शरीराचा दाह होत होता, त्याचीच मला आठवण होते. तेव्हा, जर ती आग, तो दाह असह्य झाला, तर मी दगड्याचं शरीर, तुमचं हे गाव सोडून निघून जाईन. म्हणून शेवटचं सांगतोय, प्रत्येकाने स्वतःच्या मनाशी विचार करा. आपण पाप केलंय, असा मनाचा कौल मिळाला, तर इथून निघून जा. नाहीतर मीच निघून जाईन. आजच असं नाही, उद्या, परवा, एरवा, तेरवा….. जेव्हा तुमच्या पापामुळे होणारा माझ्या अंगाचा दाह सहन करण्यापलीकडे जाईल तेव्हा.”

एवढं बोलून भावड्या वळला. दगड्याकडे वळून हात जोडून म्हणाला, “देवा, तुझा निरोप सगळ्यांच्या कानावर घातला.”

क्रमश: ….

© सौ. गौरी सुभाष गाडेकर

संपर्क –  1/602, कैरव, जी. ई. लिंक्स, राम मंदिर रोड, गोरेगाव (पश्चिम), मुंबई 400104.

फोन नं. 9820206306

≈ संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे ≈