श्री मेघःशाम सोनवणे
जीवनरंग
☆ ‘ममत्व …’ – भाग- २ – (अनुवादित) मूळ हिन्दी कथाकार : सुश्री मीता प्रेम शर्मा ☆ मराठी अनुवाद – श्री मेघःशाम सोनवणे ☆
(भांडे धुण्यासाठी ठेवत असताना, डिंपलने तिथे उभ्या असलेल्या निष्पाप चेहऱ्यांकडे दुर्लक्ष केले. “जा, तुमच्या खेळण्यांशी खेळा. मला खूप काम आहे, ” असं म्हणत दोघांनाही तिथेच सोडून ती तिच्या खोलीकडे निघाली.) – इथून पुढे —
खोली व्यवस्थित आवरल्यानंतर, तिने पुस्तकांच्या आणि फाईल्सच्या ढिगाऱ्यातून काही फाईल्स काढल्या आणि त्यात ती कामात बुडून गेली. काही वेळाने तिला खोलीत कोणीतरी आल्यासारखे वाटले. मागे न वळताच ती म्हणाली, “हं, काय हवंय? “
पण काहीच उत्तर न मिळाल्याने तीने मागे वळून पाहिले तर प्रांजल आणि प्रार्धना तिथे उभे असलेले दिसले. प्रांजल हळूच म्हणाला, “प्रार्थनाला गाणं ऐकायचं आहे. ”
डिंपलने एक दीर्घ श्वास घेतला आणि खोलीच्या कोपऱ्यात ठेवलेल्या स्टीरिओकडे पाहिले, नंतर तिच्या फाईल्सकडे. तिला एका आठवड्यात नवीन प्रोजेक्टच्या फाईल्स तयार करायच्या होत्या. विचार करत असतानाच तिच्या तोंडातून “नाही” हा शब्द बाहेर पडला, मग तिने स्वतःला सावरले आणि त्यांना समजावून सांगताना म्हणाली, “आता मला खूप काम आहे, नंतर तुम्हाला गाणी ऐकवेन. “
दोन्ही मुले एकमेकांकडे पाहू लागली. त्यांना वाटले की त्यांच्या आईने त्यांना कधीही असा नकार दिला नव्हता. पण ते हे उघडपणे सांगू शकले नाहीत आणि शांतपणे त्यांच्या खोलीत गेले.
डिंपल पुन्हा फाईलींमध्ये बुडून गेली पण पुन्हा पुन्हा वाचूनही तिचं कामात लक्ष लागत नव्हतं. डिंपलने पेन आपटला आणि ती उठून उभी राहिली. तिने मुलांच्या खोलीत डोकावले, तिथे पूर्ण शांतता होती. प्रार्थना उशी मांडीवर घेऊन, तोंडात अंगठा घेऊन बसली होती. प्रांजल सुटकेसमध्ये खेळणी भरण्यात मग्न होता.
“काय चाललंय? “
“आता आम्ही इथे नाही राहणार, ” प्रांजलने त्याचा निर्णय जाहीर केला.
त्या रात्री डिंपल तिच्या पतीला दुःखी आवाजात म्हणाली, “मी अजून काय करू शकते, आशिष? ते त्यांच्या नाराज नजरेने माझ्याकडे पाहत राहतात. मला ते पाहणे सहन होत नाही. मला त्यांना आनंदी बघायचं आहे, त्यांना समजावलं की आता हेच त्यांचं घर आहे, पण ते ऐकतच नाहीत. ” डिंपल चा सगळा राग तिच्या डोळ्यांतून बाहेर पडला.
प्रांजल आणि प्रार्थना यांच्या शांत रहाण्याने ती मनातून हादरली होती, तिला ते तिचे अपयश वाटत होते. तिला त्यांना स्वीकारायचे होते पण त्यांनी तिला नाकारले होते.
“मला माहित आहे, हे एक कठीण काम आहे, पण अशक्य नाही. आईने त्यांना हे देखील समजावून सांगितले की त्यांची आई खूप दूर गेली आहे आणि आता परत येणार नाही, आणि त्यांचे वडील देखील खूप आजारी आहेत. पण त्याचे कोमल मन हे स्वीकारण्यास तयार नाही. पण हळूहळू सर्व काही ठीक होईल. “
“कदाचित आपण त्यांना इथे आणायला नको होते. यातून जर चांगल्या ऐवजी काही वाईट घडले तर मला खूपच वाईट वाटेल. ”
“नाही, डिंपी, आपण असा विचार करू नये. सध्या त्यांचे खूप लाड करणं, प्रेम देणं आणि त्यांच्याकडे लक्ष देण्याची गरज आहे. आपण त्यांना जितके जास्त प्रेम देऊ तितके ते आपल्या जवळ येतील. ते आपल्यावर प्रेम करोत किंवा ना करोत, आपण त्यांना प्रेम देत राहिले पाहिजे. “
“असं वागणे मला कदाचित कठीण जाईल. मला त्यांना स्वीकारायचे आहे, पण तरीही मला एक विचित्र भावना, एक विचित्र अंतर आमच्यात जाणवते. ही मुलं जवळ असताना आणि नसतांनाही माझे ऑफिसच्या कामात लक्ष लागत नाही. माझं मन द्विधा अवस्थेत फसलं आहे. “
“मी इतका खोलवर विचार केला नव्हता. जर तुला इतका त्रास होत असेल तर मी त्यांना हॉस्टेल ला ठेवण्याचा विचार करेन. असंही मुलं अजून तुझ्यात भावनिक गुंतलेली नाहीत, ” आशिष डिंपलला धीर देत म्हणाला.
“नाही नाही, मला त्यांना परत पाठवायचे नाही, मला त्यांना खरोखर स्वीकारायचे आहे. मला ती आपली व्हावेत अशी मनापासून इच्छा आहे, आपल्याला त्यांची मनं जिंकावी लागतील, आशु, मी नक्कीच पुन्हा प्रयत्न करेन. ”
डिंपलने दुसऱ्या दिवशी सकाळी गाणी लावली. स्वयंपाकघरात काम करत असताना तिने मुलांना हाक मारली, “मुलांनो, तुम्ही मला थोडी मदत कराल का?”
प्रांजल उत्साहाने भरला होता आणि तो मामीला वस्तू उचलून द्यायला लागला, पण प्रार्थना जमिनीवर बसून फक्त चमचा आपटत राहिली. तिच्या निष्पाप आणि उदास चेहऱ्यात काहीही बदल झाला नाही, तिच्या डोळ्यांखाली काळी वर्तुळे तयार झाली होती, जणू ती रात्रभर झोपलीच नव्हती.
त्या रात्री डिंपल त्यांच्या खोलीत बघायला गेली तेव्हा भाऊ आणि बहीण शांत चेहऱ्याने एकमेकांना मिठी मारून झोपले होते. एक मिनिट शांतपणे त्यांच्याकडे पाहिल्यानंतर, ती आवाज न करता हळूवारपणे तिच्या खोलीत परतली.
दुसरा दिवस खरोखरच चांगला गेला. डिंपलने दोन्ही मुलांना एकत्र आंघोळ घातली. ते बाथटब मधल्या पाण्यात खूप खेळले. मग सर्वांनी एकत्र नाश्ता केला. ती त्यांना खरेदीसाठी बाजारात घेऊन गेली आणि त्यांच्या आवडीचे नूडल्सचे पाकीट आणले. खरंतर डिंपलला नूडल्स अजिबात आवडत नव्हते तरी तिने त्या दुपारी नूडल्स बनवले. आशिष कामानिमित्त बाहेरगावी गेला होता. मुलांना झोपवण्यापूर्वी तिला त्यांना मिठी मारून प्रेम करायचे होते, पण ती विचार करू लागली, “माझ्यानं असं उत्स्फूर्तपणे का होत नाही? माझं मन का कच खातंय? मी त्यांच्यावर प्रेम करेन, मी त्यांच्यावर प्रेम करेन, ” आणि तिने लगेच त्यांच्या दोन्ही गालांचे मुके घेतले आणि त्यांना अंथरूणावर झोपवले.
तिच्या खोलीत येऊन अंथरूण पाहून डिंपलला शांत झोपून जावेसे वाटले, पण काही झालं तरी तिला तीची कामाची फाईल पूर्ण करायची होती. ती मन मारून उठली, पाय ओढत टेबलाजवळ पोहोचली आणि फाईलच्या पानांमध्ये अडकली.
बाहेर वातावरण अगदी शांत होते, फक्त पहारेकऱ्याचा शिट्टी आणि काठी आपटल्याचा आवाज येत होता. डिंपल ला वाटले की थोडी कॉफी प्यावी म्हणजे कामाला उत्साह येईल पण जशी ती वळाली, तीने बघितले की दारात एक छोटीशी आकृती उभी दिसली. “अरे, प्रार्थना? काय झालं बाळा? तू अजून झोपली नाहीस? ” डिंपलने पेन टेबलावर ठेवत विचारले.
पण प्रार्थना शांतपणे तिच्याकडे पाहत राहिली. तिच्या डोळ्यात असे काही भाव होते की डिंपल स्वतःला रोखू शकली नाही. ती गुडघ्यावर बसली आणि तीने प्रार्थनाला मिठी मारली. त्या छोट्या मुलीनेही स्वतःला तिच्या मांडीवर झोकून दिले आणि मोठ्याने रडू लागली. डिंपल तिथेच बसली आणि तिने प्रार्थनाला मिठी मारली आणि तिला गोंजारु लागली.
बराच वेळ डिंपल प्रार्थनाला छातीशी कवटाळून तिच्या डोक्यावरून हात फिरवत बसली. प्रार्थना तिच्या खांद्यावर डोके ठेवून म्हणाली, “आई आता खरंच येणार नाही का?”
आता डिंपलची पाळी होती. मोठ्या प्रयत्नांनी तिने आपले अश्रू आवरले आणि जड आवाजात म्हणाली, “नाही बेटा, ती आता कधीच येणार नाही. म्हणूनच आम्हाला तुम्हा दोघांची काळजी घ्यावी लागत आहे. चल, काहीतरी खाऊया. मला पण खूप भूक लागली आहे आणि तुलाही लागली असेल. चल नूडल्स बनवूया. हो, आणखी एक गोष्ट, आपण ही मज्जा केली ते कोणालाही सांगायचं नाही, अगदी मामांनाही नाही. ” प्रार्थना च्या डोक्यावरून हात फिरवत डिंपल म्हणाली.
‘‘मामी, प्रांजल ला ही नाही सांगायचं, ’’ प्रार्थना हसत म्हणाली.
‘‘ठीक आहे, प्रांजल ला ही नाही. तु आणि मी जागे आहोत, तर फक्त आपणच दोघं खाऊ मजेदार नूडल्स, ’’ डिंपल च्या उत्तराने प्रार्थना खूश झाली.
नूडल्स खाताना डिंपल प्रार्थनाच्या चेहऱ्याकडे एकटक पाहत होती. आता तिला स्वीकारले गेले होते. तिने या छोट्या मनांवर विजय मिळवला होता. इतक्या दिवसांनी, प्रार्थनाने तिचे प्रेम स्वीकारले होते आणि तिच्या स्त्रीत्वाला शांती दिली होती. आता डिंपल चा थकवा गायब झाला होता आणि तिची झोप उडाली होती.
अचानक तिचे लक्ष तिच्या फाईलींकडे गेले की जर हे पूर्ण झाले नाही तर तिची स्वप्नेही अपूरी राहतील… पण डिंपलने हा विचार झटक्यासरशी तिच्या मनातून काढून टाकला. तिला मुलीची मिठी, तिचे रडणे आणि तिचा प्रेमळ स्पर्श आठवला. ती विचार करू लागली, ‘प्रत्येक गोष्टीची स्वतःची ओळख असते, स्वतःची गरज असते. यावेळी फायली इतक्या महत्त्वाच्या नाहीत, त्या त्यांची वेळ येण्याची वाट पाहू शकतात, पण मुले… ‘
जेव्हा डिंपलने प्रार्थनाला तिच्याकडे प्रेमळ नजरेने पाहताना बघितले तेव्हा ती म्हणाली, “ठीक आहे, मला सांग, उद्या रात्री आपण काय करायचे? ”
“मामी, आपण उद्या पुन्हा नूडल्स खाऊ, ” प्रार्थनाने झोप आल्याने जड झालेले डोळे मिचकावत म्हटले.
‘‘मामी नाहीं बेटा, आई म्हण, आई, ’’ म्हणत डिंपल ने तीला कडेवर उचलून घेतले.
– समाप्त –
मूळ हिंदी कथाकार – सुश्री मीता प्रेम शर्मा.
मराठी अनुवाद – मेघःशाम सोनवणे
नाशिक, मो 9325927222
≈संपादक – श्री हेमन्त बावनकर/सम्पादक मंडळ (मराठी) – श्रीमती उज्ज्वला केळकर/श्री सुहास रघुनाथ पंडित /सौ. मंजुषा मुळे/सौ. गौरी गाडेकर≈
